15-16. Yüzyıl Trabzon’unda Fetih, Toplumsal Değişim ve Din

Kentler dini ve toplumsal sistemi sembolize eden yapılar olarak, değişime uğramaktadırlar. Değişimin tetikleyicisi olan sebep etkenler ne kadar doğru tespit edilirse değişimi anlamak yorumlamanın o tarafsız olacağı açıktır. Bu açıdan erken dönem kentlerinde özellikle din toplum normu düzenleyicisi olarak işlerlik kazanır ideolojik fonksiyonlar görür. Mimariden sosyal örgütlenmeye, siyasetten, ekonomik yapılanmalara birçok alanda kendini hissettirmektedir. Mimari yapılar, sanat eserleri, yer isimleri, hukuki-siyasi, sosyo-kültürel, askeri, iktisadi alanlarda hep temeller, elemanlar, anlayışlar göze çarpmaktadır. Din ibadet mekânı kutsal ifade ederken; idari yapı iktidar, özelde bürokrasi ordu tanımlayabileceğimiz yönetim mekanizması, kenti kuşatan surlar bu surların içerisindeki saray, garnizon gibi bunların inşa edildikleri alanlarla maddileşmektedirler. noktada ise kavramının ideoloji ile bağı gündeme gelmelidir. Kuşatan tarafından kentte değişen ortaya çıkan yeni güç dini, ekonomik, politik veya kentin yaşam tarzını dönüşüme zorlamakta, iktidar gücü ederken, kimlik değişiminin yanında, mimariden hissettirmektedir.Bu metin, Komnenos Hanedanlığı’nın başkenti Trabzon’un Dönemi’nin ardından, köklü değişimleri beraberinde getiren fetih sonrası ideoloji-din bağlamında başka dönemi temsil Osmanlı hakimiyetini kapsamaktadır. bağlamda metin fethinin ardından geçirdiği değişimi, Müslüman gayrimüslim cemaat açısından meydana gelen değişim yönünden ele alarak getirmeyi amaçlamaktadır. Trabzon için düzenlenmiş dört tahrir defterinin varlığı, 15. yüzyıl sonuna barındırdığı nüfus fethin sürecinin izlenmesine olanak sağlamaktadır.