سوال اصلی تحقیق آن است که ابزارهای مالی اسلامی چگونه می توانند بر چرخه های تجاری در اقتصاد ایران اثر بگذارند؟ در این تحقیق با استفاده از مدل خودرگرسیونی ساختاری (svar)، به شناسایی عوامل بروز چرخه های تجاری در اقتصاد ایران پرداخته شده است. نتایج نشان می دهد که از بین متغیرهایی که رابطه علیت گرانجری آن بر چرخه های تجاری اقتصاد ایران به اثبات رسیده است، دو متغیر رشد نرخ ارز حقیقی و رشد کسری بودجه مهمترین علل ایجادکننده این نوع چرخه ها در اقتصاد کشور هستند. در ادامه با آسیب شناسی فقهی، مالی و اقتصادی اوراق مشارکت نشان داده شده است که این اوراق افزون بر مزایایی که دارد قادر نیست به تنهایی به عنوان یک ابزار جامع برای سیاستگذاری ضدچرخه ای در اقتصاد ایران مورد استفاده قرار بگیرد و از این رو نیاز است که از سایر ظرفیت های اوراق بهادار اسلامی جهت هدف مطلوب استفاده گردد.از این رو طی یک تحلیل نظری و بنیادی قابلیت های اوراق بهادار اسلامی در کنترل نوسانات ارزی و تامین کسری بودجه دولت شناسایی شده است. در ادامه، الگوی پیشنهادی «صکوک سلف بسته صادراتی» به عنوان ابزاری برای کنترل نوسانات ارزی و صکوک سلف، اجاره، مرابحه، استصناع و اوراق خزانه اسلامی برای تامین کسری بودجه دولت پیشنهاد شده است. تحلیل ابعاد فقهی و اقتصادی هر یک از این اوراق در جایگاه ابزار سیاستگذاری کلان ضدچرخه ای و ارایه راهکار های عملیاتی در رفع چالش های فقهی- اقتصادی بخش پایانی تحقیق را شکل داده است. با توجه به نتایج تحلیل های نظری مبتنی بر الگوهای اقتصاد کلان توسط روش تحلیل محتوایی و همچنین الگوسازی و تحلیل فقهی – اقتصادی اوراق بهادار اسلامی معرفی شده در کنترل دو عامل اساسی شکل دهنده چرخه های تجاری اقتصاد ایران، می توان چگونگی اثرگذاری ابزارهای مالی اسلامی بر چرخه های تجاری در اقتصاد ایران را مهمترین و کلی ترین دستاورد تحقیق عنوان نمود.