نام پژوهشگر: سکینه زارع مهرجردی
سکینه زارع مهرجردی حمیدرضا معماریان
اپوکسید ها به عنوان نمونه ای از حلقه های هتروسیکل سه عضوی تمایل دارند تا از فشار و کشش حلقوی بالایی که در آنها وجود دارد رها شوند، لذا تحت شرایط گوناگون گسسته شده و محصولات گوناگونی به وجود می آورند. واکنش حلقه گشایی نوری آلفا-اپوکسی کتون ها در حضور فتوکاتالیست ها و نوکلئوفیل های متنوعی مورد بررسی قرار گرفته است. مکانیسم پیشنهاد شده این واکنش نشان دهنده دخالت سه حد واسط متفاوت برای رادیکال-کاتیون حاصل از مولکول الکترون دهنده (آلفا-اپوکسی کتون) می باشد. احتمال شرکت هر کدام از حد واسط ها در واکنش به میزان الکترون دهندگی استخلاف آنها بستگی دارد. در پژوهش های قبلی واکنش نوری آلفا-اپوکسی کتون ها در حلال استون در حضور فتوکاتالیست های tpt، nbtpt و tcnq مورد مطالعه قرار گرفته است. مقایسه نتایج به دست آمده در حضور این فتوکاتالیست ها نشان دهنده تشکیل تنها محصول دیاستریومر، سیس-3،1-دی اکسالان در حضور tcnq می باشد، در حالی که در حضور tpt و nbtpt تشکیل هر دو دیاستریومر سیس- و ترانس-3،1-دی اکسالان مشاهده گردید. علت نتایج به دست آمده حضور رادیکال-آنیون حجیم از tcnq در مقایسه با آنیون کوچک bf4? به عنوان یون مخالف رادیکال-کاتیون حاصل از آلفا-اپوکسی کتون می باشد. از این رو جهت گیری در حمله نوکلئوفیلی مولکول استون به کمپلکس متفاوت می باشد. در ادامه این کار ها، ما علاقمند به مطالعه حلقه گشایی آلفا-اپوکسی کتون ها در حضور ddq در استون شدیم. نتایج نشان دهنده این است که واکنش نوری کندتر از واکنش تحت اعمال حرارت می باشد. تشکیل هر دو دیاستریومر سیس- و ترانس-3،1-دی اکسالان، همراه با تشکیل کلکون در بعضی موارد مشاهده گردید. سرعت حلقه گشایی و نسبت دیاستریومر ها بستگی به خصلت الکترون دهندگی آلفا-اپوکسی کتون داشته، که در ارتباط با طبیعت و موقعیت استخلاف اضافی بر روی مولکول پایه می باشد. محصولات جداسازی گشته و توسط طیف های ir، 1h nmr و mass و یا با مقایسه با نمونه های معلوم مورد شناسایی قرار گرفته اند.