رساله ی حاضر شامل یک پیشگفتار و یازده گفتار است که در هر گفتار آن ، موارد مختلفی از کتاب « اخلاق ناصری » مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته است که عبارتند از : در قسمت پیشگفتار به « تاریخچه ی دستور نویسی » پرداخته شده است ؛ در گفتار اول ، « واحد های دستوری زبان » به اختصار تعریف شده اند ؛ در گفتار دوم ، به بررّسی « جمله » و انواع آن ، از جهت ساختار و معنا پرداخته شده است ؛ در گفتار سوم ، مبحث « فعل » به طور مفصّل از جهات گوناگون مورد تحقیق قرار گرفته است ؛ در گفتار چهارم « اسم » از نظر معنا و ساختمان و نقش نحوی آن مورد پژوهش قرار گرفته است . در گفتارهای پنجم و ششم ، مباحث « صفت » و « ضمیر » به طور مفصّل از جهات مختلف مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است . در گفتار هفتم، « قید » از جهات مختلف؛ ساختمان، مقوله ی دستوری، معنا و وابستگی مورد برّرسی و باز بینی قرار گرفته است . در گفتار هشتم، به برّرسی « شبه جمله یا صوت » پرداخته شده است ؛ با وجود اینکه موارد «شبه جمله» در کتاب « اخلاق ناصری » بسیار کم بود . در گفتار نهم و دهم، « حروف اضافه یا نقش نماها » و « حروف ربط یا پیوند واژه ها » از نظر معنا و ساختمان مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است و گفتار یازدهم نیز شامل «وندها» می شود، که در کتاب « اخلاق ناصری » به طور کامل بررّسی و طبقه بندی قرار گرفته است .