الف. موضوع و طرح مسئله(اهمیت موضوع و هدف): شناخت ویژگی های روان سنجی پرسشنامه ی تیپ شخصیتی bوa بورتنر، بر اساس مدل های چند ارزشی نظریه ی سوال- پاسخ و مقایسه ی آن با نظریه ی کلاسیک اندازه گیری، هدف کلی تحقیق را تشکیل می دهد. ب. مبانی نظری شامل مرور مختصری از منابع، چارچوب نظری و پرسشها و فرضیه ها: 1.کدام یک از مدل ها(مدل cttیا مدلirt) برای بررسی مشخصه های روانسنجی و آماری پرسشنامه ی تیپ شخصیتی bوa بورتنر، کارآمدتر است؟2. مشخصه های روانسنجی و آماری(خطای استاندارد،آگاهی و ...) پرسشنامه ی تیپ شخصیتی bوa بورتنر، چه هستند ؟3.آیا بین نظریه ی سوال- پاسخ و نظریه ی کلاسیک اندازه گیری، از نظر دقت برآورد، تفاوت وجود دارد؟4. آیا بین نظریه ی سوال- پاسخ و نظریه ی کلاسیک اندازه گیری، از نظر تعیین تعداد سوال های مناسب در پرسشنامه ی تیپ شخصیتی bوa بورتنر، تفاوت وجود دارد؟ پ: روش تحقیق شامل تعریف مفاهیم، روش تحقیق، جامعه مورد تحقیق، نمونه گیری و روشهای نمونه گیری، ابزار اندازه گیری، نحوه اجرای آن، شیوه گردآوری و تجزیه و تحلیل داده ها: روش پژوهش حاضر از نوع توصیفی است.جامعه ی این تحقیق، کلیه ی کارمندان آموزش و پرورش منطقه ی 19 شهر تهران هستند. نمونه ی این تحقیق، 230 نفر از کارمندان آموزش و پرورش منطقه 19 تهران بودند، روش نمونه گیری، به صورت نمونه گیری دردسترس بوده است. پرسشنامه ی تیپ شخصیتی aو b بورتنر، به منظور سنجش تیپ شخصیتی a و bبه کار رفته است. روش تحلیل در این پژوهش، مدل مقیاس رتبه ای است. همچنین جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزار کامپیوتریspss lisrel parscale 4, استفاده می شود. ت.یافته های تحقیق: سوال اول این پژوهش این است که "آیا بین نظریه های کلاسیک اندازه گیری و سوال- پاسخ از نظر دقت برآورد تفاوت وجود دارد؟" سوال دوم این پژوهش نیز این بوده است که "آیا بین نظریه های کلاسیک اندازه گیری و سوال- پاسخ از لحاظ تعداد سوالات مناسب در سوالات پرسشنامه ی بورتنر تفاوت وجود دارد؟" پس از انجام تحلیل های کلاسیک و بررسی فرض های زیر بنایی irt، با استفاده از نرم افزار parscale4 به برآورد پارامترهای سوال پرداخته شد. نتایج نشان داد که در کلیه ی سوال ها، فرض های زیر بنایی irt برقرار و هیچ کدام از سوال ها، فرض های مورد نظر را نقض نکردند. تجزیه و تحلیل سوال های پژوهش نیز نشان داد که نظریه ی سوال- پاسخ در سطوح مختلف توانایی، خطاهای مختلف را برآورد می کند، اما نظریه ی کلاسیک برای تمام سطوح صفت مورد اندازه گیری تنها یک برآورد از خطای استاندارد اندازه گیری ارائه می دهد. از آنجایی که تابع آگاهی هم در مورد سوال ها و هم در مورد آزمون پارامتر آگاهی فراهم می کند، پس با نظریه ی سوال- پاسخ بهتر می توان قضاوت کرد، اما نظریه ی کلاسیک فاقد این مزیت می باشد، بنابراین می توان نتیجه گرفت که دقت برآورد و کار آمدی نظریه ی سوال- پاسخ بیشتر از نظریه ی کلاسیک است. بررسی سوال دوم این پژوهش نیز نشان داد که به جز دو سوال 1و 6 کلیه ی سوال ها همبستگی نسبتا ً بالایی با آزمون داشتند. در نظریه ی سوال- پاسخ نیز سوال های 1، 2، 3 و 6 دارای شیب بسیار پایینی هستند. با این حال سایر سوال ها نیز از شیب مطلوبی برخوردار نیستند. ث.نتیجه گیری و پیشنهادات: 1.با توجه به نتایج حاصل از هر دو نظریه، در می یابیم که مقیاس بورتنر در حال حاضر دقت لازم را برای استفاده در کارهای پژوهش و بالینی ندارد و پیشنهاد می شود که این مقیاس مورد بازنگری قرار گرفته و ویرایش شود.2.پیشنهاد می شود این مقیاس با مدل های چند بعدی مورد بررسی قرار بگیرد.3.پیشنهاد می شود سوال ها با شیوه ی معمول سوال نویسی مقایسه شود.4.پیشنهاد می شود سوال ها با توجه به نتایج حاصل، تحلیل محتوا شوند.5.پیشنهاد می شود که تحلیل با نمونه های بزرگتر نیز صورت گیرد.6. پیشنهاد می شود که پرسشنامه ی تیپ شخصیتی bوa بورتنر در گروه های مختلف آزمودنی اجرا شده و تابع افتراقی سوال ها(dif) به منظور بررسی امکان سوگیری آنها مورد ارزیابی قرار گیرد.7.از آنجایی که ماهیت نظریه ی کلاسیک اندازه گیری مبتنی بر همبستگی است، این امکان وجود دارد که بسیاری از مشکلات موجود در آزمون تشخیص داده نشوند، بنابراین بهتر است با استفاده از مدل های جدید اندازه گیری پرسشنامه های شخصیتی نظیر پرسشنامه ی بورتنر را مورد تحلیل قرار داده و نقاط ضعف اصلی آن مشخص گردد.8.با توجه به این که نتایج این پژوهش و پژوهش های پیشین، حاکی از دقت بالای نظریه ی سوال- پاسخ نسبت به نظریه ی کلاسیک آزمون است، پیشنهاد می گردد محققان بعدی با استفاده از این نظریه به ساخت و هنجاریابی پرسشنامه ها پرداخته و با برآورد پارامترهای هر سوال و شاخص دقت این گونه ابزارها را افزایش دهند.