نام پژوهشگر: الهام وصال

رابطه متن با نگاره های سلطان محمد در شاهنامه طهماسبی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شاهد - دانشکده هنر 1388
  الهام وصال   خشایار قاضی زاده

نسخه شاهنامه شاه تهماسبی پیشتر در مجموعه بارون ادموند دو رو چیلد در پاریس بود و بعدها از کتابخانه آرتور هوتون پسر سردرآورد، هوتون 78 تابلو از 258 تابلوی آن را به موزه هنری متروپولتین نیویورک اهدا کرد. (کاتب این شاهنامه معلوم نبوده و به احتمال زیاد کار آن در سال 928 هـ.ق به فرمان شاه اسماعیل شروع شده تا به فرزندش تهماسب میرزا اهدا شود، از جمله کسانی که در این شاهنامه در تصویر نگاری ها همکاری داشته اند سلطان محمد از دارالسلطنه تبریز، نقاش برجسته صفوی بوده است، و در ابتدای امر نیز وی سرپرستی شاهنامه شاه تهماسبی را عهده دار بوده است، پس از انجام مطالعات کتابخانه ای (شامل مطالعات تاریخی و فردی) که کلید اصلی ما در پی بردن به شیوه کار سلطان محمد و شکل گیری شاهنامه شاه تهماسبی بوده و انجام تحقیق و تفحص در نگاره ها و تجزیه و تحلیل آثار سلطان محمد در شاهنامه مذکور و همچنین مطالعه آن بخش از اشعار شاهنامه شاه تهماسبی و نتایج حاصله از مشاهدات و تطبیق نگاره ها با متن اشعار، جهت گیری و نگاه تصویر گر در تقابل با متن بررسی شده و موضعی که تصویرگر پس از انتخاب شعر در نگاره ها به اثر خود گرفته است بررسی و تحلیل شده است. در این راستا شناسایی شکل کلی و ترکیب بندی اثر و همچنین بررسی داستان شعر تکمیل کننده این مطالعات بوده که در درک بهتر نگاره ها و ارتباط آنها با متن اشعار و میزان اثر پذیری تصویرگر از متون حائز اهمیت بوده است. تجزیه و تحلیل نگاره ها و ارتباط آنها با متن اشعار شاهنامه در کنار مطالعات کتابخانه ای نگاره ها به صورت تطبیقی (تطبیق عناصر نگاره با عناصر شعر) و میدانی نیز صورت پذیرفته است. این مجموعه در بردارنده مطالعاتی است که قبل از اقدام به بررسی ارتباط بین نگاره ها و متن اشعاری که از آنها گرفته شده اند نگاهی کلی به شاهنامه تهماسبی که در بر دارنده این آثار است و نیز شخص سلطان محمد به لحاظ شناسایی او جهت شناسایی شیوه اش در برخورد با آثارش پرداخته است.