مورفین بعنوان دارویی اپیوئیدی دارای اثرات مختلفی بر مرگ سلولی، بقا و تمایز سلول های عصبی می باشد. هدف از این تحقیق بررسی نقش غلظت های مختلف یون کلسیم خارج سلولی بر طویل شدن نوریت ها در سلول های رده pc12 توسط مورفین است. در این تحقیق میزان سیتوتوکسیسیتی، میزان مرگ سلولی، درصد تمایز سلولی و میزان طویل شدن نوریت ها در سلول های تحت تیمار ارزیابی شد. به منظور بررسی اثرات مورفین بر سلول ها آزمایشات به چهار بخش متفاوت تقسیم شدند. در بخش اول، توانایی القا تمایز عصبی توسط غلظت های مختلف مورفین در سلول های رده pc12 بررسی شد. سلول ها در محیط کشت rpmi 1640 همراه با 2/0 درصد bsa (همراه و یا بدون پیش تیمار مهارکننده نالتروکسان) در حضور غلظت های مختلف مورفین (1 pm-100 µm ) به مدت 12 روز کشت داده شدند. داده ها نشان داد که مورفین در تمامی غلظت ها از طریق فعال کردن رسپتورهای اپیوئیدی باعث کاهش میزان سیتوتوکسیسیتی و مرگ سلولی و القا بیان پروتئین های مارکری تمایز عصبی- گلیالی مانند نستین، توبولین بتا iii و gfap بدون القا زوائد نوریتی در مقایسه با سلول های گروه کنترل بود (p<0.05 ). در بخش دوم، اثرات غلظت های مختلف مورفین بر رشد نوریت ها توسط ماده اسئوروسپورین در سلول های رده pc12 بررسی شد. در این بخش سلول ها در محیط کشت rpmi 1640 همراه با 2/0 درصد bsa در حضور غلظت های مختلف مورفین (1pm-100µm ) به مدت 24 ساعت به ترتیب در حضور غلظت های مختلف ماده استئوروسپورین (50, 100, 214 n m ) کشت داده شدند. نتایج نشان داد که مورفین درغلظت های کم ( 1-100 pm ) منجر به کاهش میزان سیتوتوکسیسیتی و مرگ سلولی و افزایش میزان طویل شدن نوریت ها ولی در غلظت های بالا (1-100 µm ) باعث افرایش سیتوتوکسیسیتی و مرگ سلولی و کاهش میزان طویل شدن نوریت ها در سلول ها در حضور دوزهای مختلف ماده استئوروسپورین در مقایسه با گروه کنترل بود (p<0.05 ). بهرحال مورفین با فعال کردن رسپتورهای اپیوئیدی در حضور غلظت های 100 pm و 100 µm در حضور غلظت 214 nm ماده استئوروسپورین به ترتیب دارای بهترین و بدترین اثر بر تمایز سلول های رده pc12 بود (p<0.05 ). در بخش سوم ، هدف بررسی اثرات مهارکننده های کانالهای غشای پلاسمایی کلسیمی و آنزیم های درون سلولی مرتبط با یون کلسیم بر غلظت های سیتوتوکسیک و تمایزی مورفین در سلول های pc12 بود. در این بخش سلولها در محیط کشت rpmi 1640 همراه با2/0 درصد bsa ( همراه و یا بدون پیش تیمار مهارکننده ها برای زمان های معین) درحضور غلطت های تمایزی (100pm ) و یا سیتوتوکسیک (100µm ) مورفین به مدت 24 ساعت کشت داده شدند. نتایج نشان داد که مورفین با فعال کردن رسپتورهای اپیوئیدی و کانال های کلسیمی نوع دی هیدروپیریدینی، رسپتورهای nmda و مسیر سیگنالی اینوزیتول تری فسفات بر میزان سیتوتوکسیسیتی، مرگ سلولی و میزان طویل شدن نوریت ها در سلول های pc12 در مقایسه با گروه کنترل اثر داشت (p<0.05 ) . از طرفی نتایج نشان داد که مورفین با فعال کردن مسیر سیگنال درون سلولی pi3k/aktو مسیر اینوزیتید فسفات باعث افزایش بقا سلول های pc12 می شود (p<0.05 ). در بخش چهارم، هدف بررسی اثرات غلظت های مختلف یون کلسیم خارج سلولی بر اثرات غلظت های سیتوتوکسیک و تمایزی مورفین در سلول های pc12 بود. در این بخش سلول ها در حضور غلظت های سیتوتوکسیک و تمایزی مورفین همراه با غلظت های مختلف یون کسیم (0.0-0.7 mm ) کشت داده شدند. نتایج نشان داد که در حضور غلظت تمایزی مورفین کاهش و یا افزایش غلظت کلسیم خارج سلولی باعثبه ترتیب القا کاهش و افرایش طول نوریت و میزان تمایز سلولی شده اما در غلظت سیتوتوکسیک کاهش و یا افزایش یون کلسیم خارج سلولی باعث به ترتیب افزایش وکاهش معنادار طول نوریت ها و میزان تمایز سلولی در سلول ها شد (p<0.05 ). نتایج پیشنهاد ما می کند که مورفین با استفاده از یون کلسیم خارج سلولی و فعال کردن کانال های کلسیمی غشایی و رسپتور های اپیوئیدی و القا مسیر های فسفواینوزیتید فسفات و pi3k/akt بر بقا سلولی و تمایز سلول های عصبی موثر است.