چکیده یکی از اهداف مهم اغلب برنامه ریزیها، ایجاد تعادل زیستی برای جمعیت یک سرزمین است. در حال حاضر نابرابریهای شدیدی از نظر درآمد و سطح زندگی بین جوامع شهری و روستایی ایران وجود دارد. عدم توجه به برنامه های بلندمدت و تکیه سیاستگذاران به برنامه های توسعه سطحی جهت تحقق شعارهای خود از موانع اصلی توسعه ناموزون کشور است. ریشه اصلی این مشکلات عمدتاً ناشی از تنظیم برنامه ریزی توسعه با نگرش صرف اقتصادی و بدون توجه به بازتابهای اجتماعی و منطقه ای آن بودکه به نابرابریهای اجتماعی، اقتصادی به شدت دامن زد و مانع از برخورداری متعادل همه مناطق از مواهب توسعه گردید. هدف این پژوه ش بررسی ساختار فضایی ناحیه، با اهداف دیگری همچون، شناخت تنگناها و نارساییها در رابطه با توزیع فضایی انواع خدمات و منابع، ارائه راهکارهایی جهت بهره برداری بهینه از منابع، توزیع بهینه جمعیت، تأسیسات و خدمات در شهرستان و در نهایت ارائه راهکارهایی برای دستیابی به الگوی فضایی بهینه در نواحی روستایی شهرستان مرند می باشد. روش تحقیق این پژوهش تلفیقی از روشهای تحلیلی- توصیفی و اسنادی است. برای جمع آوری داده ها ی پژوهش از اطلاعات کتابخانه ای و میدانی بهره برده ایم. در این پژوهش ضمن استفاده از نقشه در تجزیه و تحلیل داده ها، بررسی متغیرها، تهیه جداول، محاسبات، تهیه نقشه و? از نرم افزارهای spss و arcmap استفاده شده است. یافته های این تحقیق نشان می دهد که، عوامل طبیعی در استقرار فضایی سکونتگاههای ناحیه تأثیر عمده ای دارند، عدم بهره گیری مناسب از قابلیتهای توسعه و نابسامانی در توزیع امکانات، تسهیلات و زیرساختها و .... موجب عدم تعادل ناحیه ای در میان سکونتگاههای این شهرستان شده است بطوریکه از لحاظ سطح توسعه یافتگی در شهرستان مرند 2 دهستان در سطح فراتوسعه، 3 دهستان در سطح میان توسعه و 4 دهستان در سطح فرو توسعه قرار گرفته اند.