نام پژوهشگر: مهشید رحیم زاده باوردی

باهمایی در واژه های مرکب متوازن
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی - دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی 1388
  مهشید رحیم زاده باوردی   ویدا شقاقی

پژوهش حاضر به بررسی چگونگی باهمایی در واژه های مرکب متوازن(عطفی)در زبان فارسی می پردازد. تمامی واژه های مرکب مورد بررسی از فرهنگ بزرگ سخن(انوری1381)که جدیدترین فرهنگ معتبر فارسی است، گردآوری شده اند. توجه به روابط تنگاتنگ میان حوزه های صرف، نحو و معناشناسی با استناد به نتایج حاصل از این تحقیق از اهداف اساسی و مورد نظر نگارنده درطرح این پژوهش است. دیدگاه موردنظر دراین پژوهش رویکردی است که هلیدی و متیسن(2004) ارائه داده اندو براساس این رویکرد، واژه ها برای قرارگرفتن محورهمنشینی، تابع الگوهای خاصی هستند. به عبارت دیگر الگوهای صرفی، نحوی و معنایی نحو? قرارگرفتن واژه هادرکنار یکدیگر راتعیین می کنند. داده های این پژوهش شامل 650 واژ? مرکب عطفی است که برمبنای روش توصیفی-تحلیلی موردارزیابی قرار گرفته اند. تمامی واژه ها از نظرمقول? نحوی عناصرسازنده، مقول? نحوی واژ? مرکب حاصل و همچنین رابط? معنایی بین عناصر تشکیل دهند? واژه های مرکب موردبررسی قرار گرفته اند. سپس تمامی این واژه ها تفکیک و طبقه بندی شدند. به طور مثال واژه هایی که بخشی از یک اصطلاح یا یک مفهوم کنایی راتشکیل می دادندو واژه هایی که درطبق? اتباع یا نام آوا قرار می گرفتند، هرکدام به طور جداگانه مورد تحلیل و بررسی قرارگرفتند. حوزه هایی که واژه های مرکب موردبررسی به آنها تعلق داشتندنیز مشخص شد و درنهایت تعداد کل واژه های مرکب و این که نسبت هرکدام از ترکیب ها ازنظر مقول? نحوی و رابط? معنایی به چه میزان بوده است نیز تعیین گردید. مقول? نحوی سازه های واژه های مرکب موردبررسی به صورت اسم واسم، صفت وصفت، فعل وفعل و قیدوقید می باشد که ترکیب های اسم واسم پربسامدترین و قیدوقید کم بسامدترین آنهاست. رابط? معنایی موجود بین عناصر تشکیل دهند? واژه های مرکب دراغلب مواردبه صورت هم معنایی، تضاد و شمول بودند و تعدادی از عناصرواژه های مرکب از نظر معنایی، یامکمل یکدیگر هستند مانند نذرونیاز، ویا به صورت متوالی به دنبال هم قرار می گیرند مانند بزن وبرقص. افزون برحوزه های مطرح شده درفرضیه شمار? 3 واژه های مرکب متوازن به حوزه های دیگری چون احساسات، مزه ها، صداها و آلات موسیقی نیز تعلق دارند.