asteraceae بزرگ ترین تیره گیاهان گل دار می باشد که دارای 1535 جنس و 23000 گونه است. این خانواده دارای خواص بسیار متنوع و مهمی مانند خاصیت داروئی، حشره کشی، زینتی و خوراکی است.گیاه artemsia (درمنه) از جنس های مهم این تیره محسوب می شود که در طایفه anthemideae قرار دارد. این گیاه علاوه بر تأمین علوفه، کاربردهای زیادی در صنایع دارد و از گیاهان معطر ایران به شمار می آید.این پژوهش با هدف مطالعه و بررسی وجود تنوع درون گونه ای و بین گونه ای در گونه های artemisia scoparia waldst et kit. وartemisia fragrans willd. در غرب ایران، با استفاده از روش تعیین زیستگاه ویژه (d.s.s) انجام شد. بر این اساس از بین لوکالیته های مورد بررسی، 8 زیستگاه ویژه برای گونه گیاهی scoparia a. و 11 زیستگاه ویژه برای گونه a. fragrans تعیین گردید. در بررسی این زیستگاه های ویژه، گونه های همباش شناسایی شدند. سپس با استفاده از نرم افزار anaphyto داده های فلوریستیک، به روش-های f.c.a و h.a.c آنالیز گردیده و گروه بندی زیستگاه های ویژه با استفاده از مارکر فلوریستیک انجام شد. سپس بررسی شرایط اکولوژیکی زیستگاه های مورد مطالعه و چگونگی تأثیر عوامل اکولوژی مورد بررسی، در گروه بندی زیستگاه ها انجام شد. داده های اکولوژیک با استفاده از نرم افزارmvsp با روش های c.c.a و pca و نرم افزار anaphyto آنالیز گردید. در این راستا آنالیز خاک نیز صورت گرفت. به منظور تعیین سطح و نوع تنوع درون گونه ای گروه های حاصل از بررسی های فوق، از مطالعات الکتروفورزی پروتئین های ذخیره ای بذر و سیتولوژی استفاده شد. همچنین به علت خواص داروئی این گیاهان، فعالیت ضد باکتریایی اسانس آبی گونه های مورد بررسی نیز مورد مطالعه قرار گرفت. سپس آنالیز داده های حاصله با استفاده از نرم افزار ntsys با روش completeو نرم افزارmvsp با روش های pca و upgma انجام گرفت.در نهایت بررسی و مقایسه نتایج بدست آمده برای هر یک از گونه های مورد بررسی، منجر به تعیین 2 سیتوتیپ (2n=2x=18, 2n=4x=36) و 2 توپودیم (توپودیم آذربایجان شرقی و توپودیم آذربایجان غربی) برای گونه گیاهی a. fragrans، 2 سیتوتیپ (2n=2x=18, 2n=2x=16) و 3 توپودیم (توپودیم آذربایجان شرقی، توپودیم همدان و توپودیم مرکزی) برای گونه a. scoparia گردید. از آنجا که عامل اکولوژیکی موثر روی این سیتوتیپ ها ارتفاع است، می توان یک اکوتیپ ارتفاع بالا و یک اکوتیپ ارتفاع پایین را برای هر یک از گونه ها در مناطق مورد بررسی معرفی نمود. نتایج الکتروفورزی پروتئین های ذخیره ای بذر با گروه بندی های فلوریستیک، اکولوژیک و سیتولوژیک هم خوانی دارد. همچنین علی رغم وجود باندهای مشترک در گونه های مورد بررسی، تفاوت در شدت و تعداد باندها مشاهده شد که می تواند بیانگر تفاوت ژنتیکی درون گونه ای و بین گونه ای آن ها باشد. همچنین در بررسی های ضد میکروبی، اکثر اسانس های جمعیت زیستگاه های گونه های مورد بررسی فعالیت آنتی باکتریال از خود نشان دادند و قطر هاله عدم رشد در زیستگاه های مورد بررسی، در مقابل باکتری های موردنظر متفاوت می باشد.