چکیده : تبعات جنگ علاوه بر ویرانی های عظیم در سطح جامعه، کشتار و خسارت های مالی، بیماری و مسائل پیرامون آن، اثراتی عمقی بر لایه های اجتماعی و تاریخی نیز می گذارد. آنچه در مطالعه لایه های زیرین آثار جنگ ضروری به نظر می رسد این است که جنگ در بعد خانوادگی چه تاثیری بر جوامع گذاشته است و بازماندگان خانواده های جنگ چگونه سال های جنگ و پس از آن را طی کرده اند. تحقیق حاضر با مطالعه روایت همسران شهدای جنگ ایران-عراق، سعی دارد تا به تحلیل تجربه زیسته آنها در سال های جنگ و پس از شهادت همسرانشان بپردازد. روایت همسران شهدا با هدف تکمیل برگی از اوراق ناتکمیل جنگ ایران-عراق، با رویکرد تاریخ شفاهی و با استفاده از روش نمونه گیری زنجیره ای جمع آوری شده است. مصاحبه های انجام شده، به روش تحلیل روایت شیرو مولفه بندی و به روش کد گذاری آزاد و محوری، مضمون سازی و مقوله بندی شده است. در این راستا، ویژگی های همسران شهدا در چهار مقوله مادرانگی، گفتمان پذیری، خودمختاری و تغییرپذیری قابل تقسیم اند. تحلیل یافته های تحقیق نشان داد که همسران شهدا اگر چه متاثر از ساختار اجتماعی و برساخت ارزشی سال های اول انقلاب بوده اند اما خود به عنوان انتخابگر شیوه زندگی خود را انتخاب کرده اند. همچنین "تعهدپذیری" به عنوان محوری ترین ویژگی تجربه سال های جنگ و پس از آن بازتاب دهنده رفتار های همسران شهدا در سطح تعهد پذیری به خود، به فرزندان و جامعه بوده است؛ اگرچه به لحاظ تیپ شناسی آنها به سه دسته همسران "وابسته"، "مستقل"، و "خودمختار" قابل تقسیم اند