منظومه های داستانی نظامی از حیث وجود شخصیت های قوی و ماندگار برجستگی قابل توجهی دارند. هدف این پژوهش بررسی شیوه هایی است که نظامی در شخصیت پردازی به کارگرفته است. بدین منظور سه تن از شخصیت های داستانی او: خسرو، بهرام و اسکندر – که در مقام شهریاری نقطه اشتراک دارند- انتخاب شده اند. تعمد در انتخاب سه شهریار، به منظور رسیدن به این نکته بوده که آیا نظامی در پرداخت شخصیت قهرمان داستان های خود یک الگوی قراردادی از شخصیت را در ذهن داشته و آن را در هر اثرش با نام و نقش متفاوت تکرار کرده است یا اینکه شخصیت های او اساساً شخصیت هایی متفاوت با ویژگی ها و نقش هایی متفاوت هستند؟ این پژوهش مبتنی بر نظریه معناگراست و تلفیقی از نظریات بارت، هروشفسکی، مایک بال و... در آن به کار رفته است. برای بررسی شیوه های شخصیت پردازی از روش آماری و برای تحلیل ویژگی های سه شهریار از روش توصیفی استفاده شده است. این پایان نامه در پنج فصل تنظیم شده: در فصل اول شیوه های شخصیت پردازی و نظریه های شخصیت معرفی می شود، سه فصل بعدی به ترتیب به شخصیت پردازی خسرو، بهرام و اسکندر اختصاص دارد و فصل آخر به موضوع شهریار آرمانی و جمع بندی و نتیجه گیری می پردازد. نتایج به دست آمده، مهارت نظامی در شخصیت پردازی و وجود شهریار آرمانی را به اثبات می رساند.