تیره botryosphaeriaceae متعلق به راسته botryosphaeriales، رده dothideomycetes و شاخه ascomycota می باشد. اعضای آن همه جازی بوده و بسیاری از آنها باعث ایجاد شانکر، بلایت شاخه، پوسیدگی میوه، سرشاخه میری و گموز روی طیف وسیعی از گیاهان نهاندانه و بازدانه می شوند، در حالیکه بعضی از آنها نیز ساپروفیت و اندوفیت هستند. مطالعات وسیعی در زمینه تاکسونومی و فیلوژنی این قارچها در دنیا انجام شده است. در ایران تاکنون هیچ مطالعه دقیق و منسجمی روی این قارچها انجام نشده است، در حالیکه بسیاری از گیاهان چوبی مهم اقتصادی موجود در ایران، در سایر نقاط دنیا به عنوان میزبان های این قارچها شناخته شده اند. طی سال های 1384 تا 1386 حدود 250 جدایه متعلق به تیره botryosphaeriaceae از گیاهان با علایم بیماری های مختلف از نقاط مختلف کشور جمع آوری شد. به منظور انتخاب تعدادی جدایه برای مطالعات فیلوژنتیکی و مورفولوژیکی تمامی جدایه ها با استفاده از نشانگر مولکولی issr بررسی و گروه بندی شدند. به منظور شناسایی گونه ها بر اساس توالی نواحی مختلف ژنومی شامل d1-d2 و its1-5.8s-its2 از dna ریبوزومی، ef-1α و β-tubulin و ویژگی های مورفولوژیک آنامورفها، جدایه های انتخاب شده بر اساس نتایج اثرانگشت issr مورد بررسی های بیشتر قرار گرفتند. بر اساس نتایج مطالعات مولکولی و مورفولوژیکی 22 گونه از این تیره متعلق به 8 جنس شامل barriopsis، diplodia، dothiorella، fusicoccum، lasiodiplodia، neofusicoccum، phaeobotryon و spencermartinsia شناسایی شد. یازده گونه از این تعداد برای جهان جدید می باشند که دو گونه از آنها (barriopsis iraniana و phaeobotryon cupressi) تاکنون نامگذاری و توصیف شده و چهار گونه متعلق به lasiodiplodia، سه گونه متعلق به dothiorella و دو گونه متعلق به spencermartinsia پس از مطالعات تکمیلی، نامگذاری و به طور رسمی توصیف خواهند شد. گونه های lasiodiplodia theobromae، diplodia seriata، d. pinea، dothiorella sarmentorum, fusicoccum aesculi و neofusicoccum parvum که قبلاً از ایران گزارش شده اند در این تحقیق بررسی و به طور کاملتری توصیف شده اند. پنج گونه شامل diplodia mutila، d. bulgarica، d. intermedia, lasiodiplodia pseudotheobromae و spencermartinsia viticola برای اولین بار از ایران گزارش می شوند.

جنس فوزاریوم یکی از قارچ های مهم بیماریزای گیاهی متعلق به شاخه ascomycota، زیرشاخه pezizomycotina،کلاس sordariomycetes، راسته hypocreales و خانواده nectriaceae می باشد که خسارت زیادی به محصولات مختلف کشاورزی از جمله گوجه فرنگی وارد می کند. متخصصین مختلف این قارچ تاکنون بیش از 100 گونه و زیر گونه برای این جنس معرفی نموده اند. در سالهای اخیر بر اساس داده های مولکولی و مورفولوژیکی گونه های بیشتری برای این جنس معرفی شده است. طی نمونه برداری-های انجام شده در سال های 1389-1388 تعداد 96 جدایه قارچ با مشخصات جنس fusarium از اندام های مختلف گیاه گوجه فرنگی جداسازی، خالص سازی و مورد بررسی های مورفولوژیکی قرار گرفتند. بررسی های مورفولوژیکی جدایه ها روی محیط های کشت pda، sna، cla و wa+kcl تحت شرایط کنترل شده (دمای 25-22 درجه سانتی گراد و زیر نور nuv در شرایط نوری/ تاریکی 12:12 ساعته) انجام شدند. برای شناسایی گونه های این جنس از صفات مورفولوژیکی مختلفی نظیر طول و عرض کنیدی ها، شکل ماکروکنیدی ها، کلامیدوسپورها و نحوه ی تشکیل میکروکنیدی ها استفاده شد. براساس مطالعات مورفولوژیکی چهار گونه از این جنس شاملf.equiseti ، f. solani، f. pseudoanthophilumو f. oxysporum شناسایی شدند. گونه f. pseudoanthophilum و f. solani برای اولین بار از گوجه فرنگی از ایران گزارش می شوند.گونه f. equiseti با 10 و گونه های f. solani با 46 جدایه به ترتیب کمترین و بیشترین فراوانی را داشتند. f. oxysporum با % 33 بیشترین علائم بیماری را نشان داد. تجزیه تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار sasو مقایسه میانگین ها با آزمون lsd انجام شد. نتایج نشان داد که بین گونه ها از نظر بیماریزایی اختلاف معنی داری وجود دارد.

گونه های trichoderma دارای پراکنش جهانی بوده و قارچ های خاک زی و قادر به رشد روی بقایای گیاهی هستند که در سراسر دنیا یافت می شوند و غالباً در مناطق مختلف، موجودات غالب میکروفلور خاک هستند. تا کنون 29 گونه تریکودرما از ایران شناسایی شده است. در این تحقیق نمونه برداری از خاک، چوب های افتاده و سایر مواد گیاهی مناطق مختلف نواحی استان کردستان صورت گرفت و در مجموع بیش از 520 جدایه تریکودرما جمع آوری و مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج مطالعات مورفولوژیکی این جدایه ها متعلق به سه بخش longibrachiatum، pachybasium و trichoderma بودند. از بین این جدایه ها 70 جدایه مربوط به بخش longibrachiatum، 150 جدایه مربوط به بخش pachybasium و 300 جدایه مربوط به بخش trichoderma تشخیص داده شد. به منظور شناسایی جدایه ها در سطح گونه، میزان رشد جدایه در محیط های کشت و دماهای مختلف، مشخصات ماکروسکوپی و مشخصات میکروسکوپی آن ها از جمله شکل و اندازه کنیدیوم، کنیدیوفور، فیالید، کلامیدوسپور، ریسه های هوایی و ریسه های داخل محیط کشت مورد استفاده قرار گرفت. اکثر جدایه ها بر اساس خصوصیات مورفولوژیکی تا حدود زیادی تشخیص داده شدند. پس از غربال جدایه ها بر اساس مطالعات مورفولوژیکی، تعداد شش جدایه که ویژگی های مورفولوژیکی آن ها با گونه های گزارش شده متفاوت بود برای مطالعات مولکولی انتخاب شدند. نواحی its1، its2 و ژن 5.8s از rna ریبوزومی، ژن 1 tef و ژن chit 42، شش جدایه مذکور تعیین توالی گردید. که از بین نمونه های جمع آوری شده در مجموع 10 گونه شناسایی گردید. که چهار گونه آن ها شامل گونه های t. citrinoviride، t. langibrachiatum، saturnisporum .t و trichoderma sp. متعلق به بخش longibrachiatum، سه گونه ی t. arundinaceum، t. brevicompactum و t. virens متعلق به بخش pachybasium و سه گونه ی t. asperellum، t. atroviride و harzianum .t متعلق به بخش trichoderma بودند. نتایج نشان می دهد که در استان کردستان بیشترین جدایه ها مربوط به گونه t. harzianum و سپس گونه های t. virens، t. longibrachiatum، t. saturnisporumو t. citrinoviride به ترتیب بالاترین فراوانی را داشتند. جدایه های شناسایی شده تحت عنوان trichoderma sp. از بخش longibrachiatum بر اساس مشاهدات مورفولوژیکی و مولکولی شامل تعیین توالی نواحی its1، its2 و ژن 5.8sاز dna ریبوزومی، ژن tef1 و chit 42 با هیچ کدام از گونه های شناخته شده تریکودرما تاکنون مطابقت نداشتند و احتمالاً نماینده آرایه ی جدیدی برای این جنس در جهان می باشد. جداسازی تعداد زیادی از جدایه ها از ریزوسفر خیلی از گیاهان و درختان منطقه کردستان برای اولین بار صورت می گیرد.

گونه های متعلق به تیره بوتریوسفریاسه همه جازی بوده و روی دامنه وسیعی از گیاهان به صورت پاتوژن، ساپروفیت و اندوفیت یافت می شوند. این قارچ ها باعث پوسیدگی میوه، لکه برگی، شانکر، سرشاخه میری و حتی مرگ درختان می شوند. از جمله مهترین جنس های این تیره می توان به diplodia، lasiodiplodia، fusicoccum و dothiorella اشاره کرد. تاکنون 18 جنس از این خانواده شناسایی و توصیف شده است. این مطالعه با هدف شناسایی دقیق گونه های متعلق به تیرهbotryosphaeriaceae و تعیین دامنه میزبانی و پراکنش گونه های شناسایی شده در استان گلستان صورت گرفته است. در این مطالعه بر روی قارچ های تیره بوتریوسفریاسه در استان گلستان در سال 90-89 تعداد حدود 70 نمونه از میزبان های مختلف در استان گلستان جمع آوری شد. نمونه های آلوده به آزمایشگاه منتقل شدند و با مشاهده اندامهای تولیدمثل غیرجنسی (پیکنید) روی بافت های گیاهی از طریق روش تک اسپور روی محیط کشت آب – آگار (wa) تعداد 300 جدایه خالص به دست آمدند. پس از نگهداری آنها به مدت 3 تا 4 هفته زیر نور nuv و تحریک اسپورزایی جدایه ها روی محیط آب – آگار حاوی چوب صنوبر اسلایدهای مناسب میکروسکوپی تهیه و به منظور مطالعات مورفولوژیکی به وسیله میکروسکوپ بررسی شدند. بر اساس بررسی های مورفولوژیک و با استفاده از منابع و مقالات معتبر 2 گونه diplodia seriata وd. pinea ، و بر اساس مشخصات مورفولوژیکی به همراه اطلاعات مولکولی بر مبنای ترادف یابی بخش its تعداد 7 گونه دیگر شامل گونه های fusicoccum aesculi، neofusicoccum parvum، dothiorella sp.1، dothiorella sp.3، spencermartinsia sp.1، sp. viticola، lasiodiplodia gilanensis شناسایی شدند. کلمات کلیدی: بوتریوسفریاسه، diplodia، lasiodiplodia، fusicoccum، dothiorella. و spencermartinsia

گونه های متعلق به تیره botryosphaeriaceae به صورت اندوفیت، ساپروفیت و پارازیت در ارتباط با نهاندانگان و بازدانگان شناخته شده اند و قادر به رشد و فعالیت در اکثر مناطق جغرافیایی هستند. اعضای بیماری زا قادر به ایجاد علائم مختلف از جمله لکه برگی، شانکر، سرشاخه میری، پوسیدگی میوه و در مواردی مرگ درختان هستند. ویژگیهای مورفولوژیکی به تنهایی برای تشخیص و تفکیک گونه های این تیره کافی نیستند و مطالعه تعداد زیاد جدایه ها طاقت فرسا و زمان بر است. به علاوه تعیین توالی یک یا دو ژن برای همه جدایه ها از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست. بنابراین این تحقیق به منظور بررسی امکان تفکیک سریع گونه های این تیره و انتخاب نماینده هایی از هر گونه برای مطالعات فیلوژنتیکی و کاهش زمان و هزینه های لازم برای مطالعه کلکسیون های بزرگ انجام شد. در این تحقیق 52 جدایه متعلق به 27 گونه از 8 جنس شناسایی شده توسط مطالعات فیلوژنتیکی انتخاب و مورد بررسی قرار گرفتند. استخراج dna ژنومی از بافت تازه قارچی رشد کرده روی محیط مایع سیب زمینی-دکستروز انجام شد. اثر انگشت ژنومی جدایه ها با استفاده از تکنیک rep-pcr و آغازگرهای rep، eric و box تعیین شد. تجزیه و تحلیل الگوهای باندی به دست آمده با استفاده از نرم افزار ntsys و روش upgma انجام شد. آنالیز خوشه ای الگوهای باندی نشان داد که از 27 گونه مورد مطالعه 23 گونه توسط هر 3 نوع آغازگر تفکیک می شوند. درحالیکه دو گونه diplodia sp.1 و diplodia sp.2 توسط آغازگرهای rep و box و spensermartesia sp.2 و sp.viticola نیز توسط آغازگرهای eric و box از هم تفکیک نشدند. در مجموع نتایج حاکی از امکان تفکیک تمامی گونه های مورد بررسی در این مطالعه با استفاده از هر 3 نوع آغازگر یا دو آغازگر rep و eric می باشد. میزان تکرارپذیری این تکنیک در تفکیک اعضای تیره botryosphaeriaceae در این بررسی بیش از 90% برآورد شد. واژگان کلیدی: انگشت نگاری ژنومی، تکنیک مولکولی، botryosphaeriaceae، rep-pcr

گردوی ایرانی (persian walnut) با نام علمی juglans regiaجزو گونه های مهم تجاری و با سطح زیر کشت وسیع می باشد. به منظور مطالعه میکوفلور مرتبط با لکه برگی، شانکر، سرشاخه میری و پوسیدگی میوه گردو طی ماه های بهار، تابستان و پاییز سال 1390 از مناطق مختلف گردوکاری استان کردستان نمونه برداری به عمل آمد. نمونه ها در پاکت های جداگانه با ذکر محل و تاریخ به آزمایشگاه منتقل شدند. جداسازی و خالص سازی جدایه ها به روش تک اسپور و یا با قرار دادن قطعه ای از بافت آلوده ضد عفونی شده روی محیط کشت pda (سیب زمینی- دکستروز- آگار) انجام شد. در مجموع 234 جدایه از قارچ های هیفومیست و سیلومیست به دست آمد که بر اساس ریخت شناسی پرگنه و ویژگی های میکروسکوپی در 7 جنس و 11 گونه قرار گرفتند. گونه های neomarssoniella juglandis، phoma dictamnicola، alternaria alternata و cladosporium pseudocladosporioides از برگ، گونه های cytospora chrysosperma،c. cincta ، botryosphaeria dothidea، alternaria arborescens، a. radicina و endoconidioma populi از شاخه و گونه phoma nigrificans از میوه جداسازی شدند. هفت گونه n. juglandis، c. chrysosperma، c. cincta،b.dothidea ،a. alternata ، a. arborescens و a. radicina قبلاً در ایران شناسایی شده اند. از این میان سه گونه a. alternata ، a. arborescens و a. radicina برای اولین بار از گردو و گونه های cladosporium pseudocladosporioides،phoma nigrificans، p. dictamnicola و endoconidioma populi برای اولین بار از ایران گزارش می شوند.

چکیده بیماری¬های قارچی مختلفی در تنه و شاخه¬های اصلی انگور ایجاد خسارت می¬کنند که از آن جمله می¬توان به بیماریهای مهم اسکا، پتری، شانکر و سرخشکیدگی ناشی از گونه¬هایeutypa و قارچ¬های تیره بوتریوسفریاسه اشاره کرد. مجموعه این بیماری¬ها به ویژه دو بیماری اسکا و پتری به عنوان بیماری زوال انگور شناخته می¬شوند. به منظور مطالعه عوامل قارچی مرتبط با بیماری زوال مو از درختچههای دارای علائم مشکوک به این بیماریها در باغات انگور شهرستان¬های سنندج و مریوان در تابستان و پاییز سالهای 1391 و 1392 نمونه¬ برداری صورت گرفت. نمونه ها با ذکر نام محل و تاریخ جمع آوری در پاکت های جداگانه قرار داده شده و جهت انجام مراحل بعدی تحقیق به آزمایشگاه منتقل شدند. بعد از جداسازی و خالص¬سازی جدایه¬ها در مجموع 133 جدایه قارچی بدست آمد که براساس خصوصیات مورفولوژیکی و مولکولی (با تکثیر ناحیه¬ی its با استفاده از دو پرایمر its1 و its4) جدایه¬ها در 14 جنس و 21 گونه شامل acremonium sclerotigenum، bionectria ochroleuca، botryosphaeria dothidea، cadophora malorum، chalastospora gossypii، diplodia seriata، neocytalidium dimidiatum، paecilomyces formosus، peyronellaea glomerata، phaeoacremonium aleophilum، phaeoacremonium parasiticum، phaeoacremonium cf. rubrigenum، phaeoacremonium sp.، phaeomoniella chlamydospora، phoma cf. eupyrena، phoma herbicola ، microsphaeropsis cf. olivacea، seimatosporium sp. 1، seimatosporium sp. 2، seimatosporium sp. 3 و trancatella angustata قرار گرفتند. علاوه بر گونه¬های شناسایی شده هم¬چنین تعداد 80 جدایه cytospora جداسازی شدند که فقط در حد جنس شناسایی شدند.

بلوط از جمله مهمترین درختان جنگلی استان کردستان می باشد.کیفیت و ارزش اقتصادی درختان بلوط تحت تاثیر عوامل مختلف غیر زنده و همچنین عوامل زنده مختلف از قبیل آفات و عوامل بیماریزا قرار می گیرند. تعدادی از عوامل قارچی روی بلوط بیماریزا بوده و خسارت وارد می‎کنند. قارچ های مختلفی به صورت ساپروفیت، پارازیت و اندوفیت در اندام های مختلف در ارتباط با بلوط هستند. هدف از انجام این تحقیق شناسایی این قارچ ها با استفاده از ویژگی های مورفولوژیکی و مولکولی بود. در این تحقیق نمونه برداری از تنه، شاخه و برگ درختان بلوط مناطق مختلف استان کردستان صورت گرفت و در مجموع 155 جدایه قارچی جمع آوری و مورد بررسی قرار گرفت. بر¬اساس نتایج مطالعات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و داده های توالی its جدایه¬ها در 12 جنس و 13 گونه شامل asordaria sibutii ، chaetomium subaffine ، cladosporium tenellum ، microphaeropsis olivacea ، paecilomyces formosus ، petriella guttulata ، peyronellaea glomerata ، truncatella angustata ، ulocladium botrytis ، preussia australis ، seimatosporium sp.، trichoderma citrinoviride و trichoderma atroviride قرار گرفتند. که گونه های asordaria sibutii، cladosporium tenellum، paecilomyces formosus، petriella guttulata و preussia australis برای اولین بار از ایران گزارش می شوند و گونه¬ seimatosporium sp. با توجه به خصوصیات مورفولوژیکی و نتایج حاصل از توالی ناحیه its برای فلور قارچی دنیا جدید می باشد.

در مجموع تعداد 110 جدایه قارچی از بافت¬های آلوده جداسازی و خالص سازی شد. براساس ویژگی¬های مورفولوژیکی و آنالیز توالی نواحی its و بتاتوبولین جدایه¬ها در 11 جنس و 16 گونه شامل acremonium sclerotigenum، acremonium sp.، bionectria ochroleuca، botryosphaeria dothidea، cadophora malorum، alternaria malorum، alternaria chlamydosporigena، neoscytalidium novaehollandiae، peyronellaea glomerata، peyronellaea pinodella، phaeoacremonium aleophilum، phaeomoniella chlamydospora، phoma sp.1، phoma sp.2 ، seimatosporium sp.1 و seimatosporium sp.2 قرار گرفتند. گونه¬های bionectria ochroleuca، neoscytalidium novaehollandiae، peyronellaea pinodella و cadophora malorum برای اولین بار از ایران گزارش می¬شوند و تعداد 5 گونه نیز براساس داده¬های موجود با تاکسون های توصیف شده تفاوت داشته که در آینده به عنوان گونه-های جدید برای فلور قارچی دنیا به صورت رسمی نامگذاری و معرفی خواهند شد. علاوه بر گونه¬های شناسایی شده تعداد 80 جدایه cytospora نیز جداسازی شد که فقط در حد جنس شناسایی شدند. آزمون بیماری¬زایی برای تمام گونه¬های شناسایی شده در شرایط مزرعه روی ارقام رشه و بیدانه سفید انجام شد. بعد از گذشت 3 ماه، بیماری¬زایی گونه¬های neoscytalidium novaehollandiae، botryosphaeria dothidea و phaeoacremonium aleophilum روی رقم رشه و گونه های neoscytalidium novaehollandiae، botryosphaeria dothidea، phaeoacremonium aleophilum و peyronellaea glomerata روی رقم بیدانه سفید با رعایت اصول کخ ثابت شد.