به منظور کشت انتظاری گیاه نخود (cicer arietinum l.) پژوهشی در سال زراعی 87-86 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه بوعلی سینای همدان انجام گرفت. آزمایش به صورت اسپلیت فاکتوریل با 3 تکرار اجرا شد . ارقام در کرت های اصلی و روش کاشت (کاشت روی پشته، کاشت داخل جوی) و تاریخ کاشت (اول آذر با عنوان کشت انتظاری، بیستم اسفند با عنوان کشت بهاره زود و دهم فروردین با عنوان کشت بهاره دیر) در کرت های فرعی قرار داشتند. ارقام هاشم، آرمان، ilc482، آزاد و رقم محلی بیونیچ با تراکم 42 بوته در متر مربع کشت شدند. مراحل فنولوژیک و شاخص های رشد شامل ماده خشک کل، سرعت رشد محصول، شاخص سطح برگ، سرعت رشد نسبی و سرعت فتوسنتز خالص مورد بررسی قرار گرفتند و در نمونه برداری نهایی نیز عملکرد اقتصادی ، بیولوژیک ، اجزا عملکرد و شاخص برداشت ارزیابی گردیدند. نتایج نشان داد روش کاشت بر تعداد بوته نهایی معنی دار است. 09/54 در صد از بوته های کشت شده بر روی پشته در پاییز در اثر سرمای زمستان از بین رفته ولی تلفات بوته های کشت شده داخل جوی به27/24درصد کاهش یافت. میانگین تعداد غلاف در بوته در روش کشت داخل جوی در پاییز نسبت به روش کشت روی پشته اختلاف معنی داری داشت. بالاترین تعداد غلاف در بوته در رقم ilc482با میانگین 21/21 غلاف در بوته بدست آمد. از نظر وزن هزار دانه اختلاف معنی داری بین ارقام و تاریخ های کشت مشاهده نشد . تاریخ کاشت اول آذر با 07/1 دانه در غلاف بیشترین تعداد دانه در غلاف را داشت. در کشت انتظاری مراحل مهم فنولوژیکی گیاه شامل سبز شدن با203gdd ،گلدهی با 608gdd ، غلاف دهی با785 gdd، رسیدگی با 1379gdd ، در مقایسه با کشت معمولی شامل سبز شدن با195gdd ، گلدهی با732gdd ، غلاف دهی با858 gdd، رسیدگی با 1412 gdd، اتفاق افتاد. مقایسه منحنی های مربوط به شاخص های مختلف رشد نشان داد بیشترین شاخص سطح برگ (lai) ، سرعت رشد محصول (cgr) و ماده خشک کل (tdw) مربوط به کشت انتظاری نخود در داخل جوی می باشد. پارامترهای مذکور به ترتیب 5/37 درصد، 6/42 درصد و39/24 درصد نسبت به کشت انتظاری این گیاه در روی پشته افزایش داشتند. رقم ilc482 در کشت انتظاری و روش داخل جوی با 2/3409 کیلوگرم در هکتار بالاترین عملکرد را تولید کرد و از نظر شاخص سطح برگ (lai)، سرعت رشد محصول (cgr) و ماده خشک کل (tdw) برتر بود.