این پایان نامه، با هدف شناخت افکار و دیدگاه شاعر بزرگ عرب ، محمد مهدی جواهری نسبت به مسائل وطنی ، سیاسی ، اجتماعی و ادبی که برای بیداری مردم سروده ، صورت پذیرفته است. به این صورت که در اوضاع و احوال سیاسی معاصر عراق اشغال انگلیسی ها ، جنبش 1920 م ، کودتای 1958 م و اعلام جمهوریت عراق و کودتای 1963م و حزب بعث عراق را مورد بررسی قرار داده ایم ، سپس به توصیف اوضاع اجتماعی معاصر عراق همچون تضاد و تناقض موجود در جامعه پرداخته شده است و در ادامه ی آن اوضاع ادبی عراق که شعر جواهری از آن تأثیر گرفته است ، در سه محور بازگشت ادبی ، وفور مجالس شعر و ادب و گسترش موشحات بیان شده است . در ادامه ی پایان نامه به زندگی نامه و آثار محمد مهدی جواهری و شعر او به همراه سیر تطوّر شعری شاعر ، اغراض شعری و ویژگی های شعری او پرداخته ایم . آنگاه به جایگاه جواهری در مکاتب ادبی معاصر عراق از جمله شعر کلاسیسم معاصر عراق و شعر رمانتیسم و جایگاه شعر رمانتیک نزد جواهری پرداخته شده است. در پایان تعدادی از اشعار برجسته وطنی – سیاسی وی نظیر جنبش عراق ، ای ملت ، علم و وطن ، دیار را ترک کردی ، درود بر سرزمین رصافه ، ای سرکشان ، هاشم الوتری و بغداد درصبح که به نحوی بازگوکننده ی افکار و ایده های وطنی - سیاسی و اجتماعی ایشان می باشد ، از دیوان کامل شعری وی استخراج شده که بخش عمده این پایان نامه را تشکیل می دهد ، همراه با توضیح واژه های مشکل ، ترجمه ی ابیات و نیز اشاره به برخی استثناءات و نکات نحوی .