نام پژوهشگر: معصومه طوسی

مطالعه نشانه ای عناصر باغهای ایرانی با توجه به عناصر طراحی شده در باغ فین کاشان
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شاهد - دانشکده هنر 1389
  معصومه طوسی   نظام الدین امامی فر

در هر دوره ای سخن گفتن درباره ی مفهوم هر پدیده و شناختن و یا شناساندن آن به دیگران نیازمند زبانی است که متعلق به همان عصر و دوره باشد.تا کنون بسیاری از پدیده ها و عناصر هنری کهن ایران از دیدگاههای گوناگون ادبی ،عرفانی و حماسی و غیره مورد بررسی قرار گرفته اند که البته همه ی این نقدها و بررسی ها در جای خود کافی و قابل استفاده بوده اند. اما برای دیدن و دوباره دیدن لازم است به ابزار بیان این نشانه ها به شیوه ی امروزین مجهز باشیم تا شاید این دوباره دیدن ما را به درک درست مفاهیم آن و استفاده ی خلاقانه از گرافیک محیطی در جهت اعتلای فرهنگ و هنر معاصر ما رهنمون شود.امروزه به کمک علم نشانه شناسی ،ما قادر خواهیم بود به درک راستین و معنای درست بسیاری از پدیده ها و مفاهیم آنها دست یابیم.نشانه به آن علت مورد نیاز هنر و هنرمند است که بسیاری از مفاهیم به خصوص مفاهیم چند بعدی و معنوی ، امکان تجلی مادی و کالبدی تدارند. به عبارت دیگر به علت نا ممکن بودن بیان مستقیم یا تجلی عینی و کالبدی مفاهیم، بهره گیری از نشانه ضرورت میابد. این علم که شرح آن در فصل نخست رساله خواهد آمد، مفهوم بسیاری ازنشانه های زبانی ، تصویری و غیره را که هر روزه با شمار زیادی از آنان مواجه هستیم، برای ما روشن می سازد و همچنین بسیاری از مفاهیم نهفته و پنهان در آثار ادبی و هنری مکتوب را بر ما آشکار می کند.در این رساله پس از معرفی مختصر و مفید علم نشانه شناسی و ارائه تعاریفی از ابزار این علم، نگاهی نشانه شناسانه به عناصر باغ ایرانی در قلمرو فرهنگ و ایدئولوژی ایرانی صورت گرفته است. اینکه آیا این عناصر می توانند با هویت خود فضای محیط پیرامون ما را تغییر دهند ، پایه و اساس رساله ی ما می باشد. این تحقیق با توجه به منابع و مأخذ معتبری که در فهرست ها آمده است، انجام گرفته است. به دلیل اهمیتی که علم نشانه شناسی در بیان آثار گرافیکی دارد و به دلیل اهمیت خود علم نشانه شناسی، در فصل اول به این مهم پرداخته شده است.هدف از بیان این موارد در این پژوهش دست یابی به چگونگی تولید معنا برای عناصر باغ ایرانی ،توسط نشانه شناسی و همچنین کاربرد این نشانه ها در گرافیک محیطی می باشد. از دیر باز دیدگاه های مختلفی بر باغهای ایران حاکم بوده است.از آن جمله می توان بحث امرار معاش ،تفرج،رفاه و آسایش، ایجاد فضاهای خصوصی برای پادشاهان و غیره را مطرح کرد. به این دلیل لازم دیده شد، برای محدود نمودن حیطه ی تحلیل و رسیدن به مفهوم کلی باغ ایرانی و سرچشمه ی باغها،فصل دوم به بحث باغ در فرهنگ ایرانی اختصاص داده شد . درادامه به بررسی شش باغ از باغهای ایرانی ،از دیدگاه عناصر فضا ساز، منظر ساز و عناصر تزئینی بر باغها پرداخته شد.به این منظور از اطلاعات کتابخانه ای و تحقیق به صورت میدانی ،و گرفتن تصویر از این باغها کمک گرفته شده است..بعد از توضیحات مشروح در مورد تک تک این باغها، در فصل سوم عناصر اصلی و فرعی باغ ایرانی نیزمجزا شده است. در فصل چهارم به مقایسه ی پر تأثیر و دوگانه ای که بین باغها و هنرهایی چون شعر، موسیقی، معماری، هنر فرش و گرافیک محیطی می باشد پرداخته شد. از آنجایی که عناصر باغ در طراحی فضای باغ نقش اصلی را به عهده دارند، اشاره ای به رابطه ی باغ و هنرهای دیگر شد و بیشتر به هنر گرافیک محیطی پرداخته شد و رابطه ی آن با عناصر و نشانه های باغ ایرانی و نشان داده شد . در فصل پنجم عناصر باغ ایرانی از دیدگاه نشانه شناسی وساختارگرایی مورد نقد و بررسی قرار گرفت و همچنین ارتباط باغ با مفاهیم متعدد بررسی شد.این قسمت از فصل به نوعی توانسته است منظور ما از به کار گرفتن عناصر باغ و مفاهیم موجوددر این رمزگان و اثر آن در گرافیک محیطی را بیان نماید. شناخت باغ و ویژگیهایی که هر یک از عناصر آن به همراه دارد،به تشخیص نماد گرایی از طبیبعت منجر میشود.چون انسان معنوی همیشه طبیعت را وسیله ای برای بهتر شناختن خداوند می داند.این نمادها و عناصر باغ از طریق دیدگاهی دیگر می توانند آشکارتر حقیقت خود را نشان دهند.اهمیت شکل به مثابه ظرف در تقابل با فضا به مثابه مظروف آشکار می شود.