نام پژوهشگر: هانیه اخوت
هانیه اخوت محمدرضا بمانیان
مسکن در نگاه های مختلف، محل سکون و به آرامش رسیدن انسان است، هرچند ماهیت این آرامش و سکون از نظر اندیشمندان مختلف متفاوت می باشد. اندیشمندان غربی و غیراسلامی نگاهی ظاهری و ساکن به مسکن دارند و تنها آن را به عنوان سرپناهی که انسان در آن احساس آرامش می کند، درنظر می گیرند. لذا مسکن وی نه به معنای جایی برای ماندن و بودن بلکه جایی برای شدن تلقی می شود. این بدین معناست که مسکن اسلامی به شدن انسان، هویّت یافتن و آرامش قلبی او کمک می کند؛ در حقیقت انسان زمانی به آرامش می رسد که دارای سکون الهی و قلب مطمئنه گردد و از آنجایی که که هدف غایی انسان دینی، رسیدن به کمال الهی است، مسکن او نیز بایستی در این جهت به او یاری کند. این مسئله در مسکن سنتی اقلیم کویری ایران علی الخصوص در شهر یزد به خوبی نمایان است. در گذشته در این ناحیه مسکن بر اساس باورها و اعتقادات دینی مردم احداث می گردید و لذا روح دینی در آن جریان داشت. این در حالیست که امروزه به برخی دلایل که در راستای پژوهش به آن اشاره می شود، بهره گیری از الگوهای هویّت دینی در خانه های این شهر کمرنگ شده است. این پژوهش با هدف بازشناسی الگوهای هویّت دینی در مسکن سنتی کویری شهر یزد و سپس بازآفرینی آن ها در مسکن معاصر این شهر صورت گرفته است. روش پژوهش از نوع تاریخی و توصیفی- تحلیلی با انتخاب نمونه های موردی از مسکن سنتی و معاصر شهر کویری یزد می باشد که در بخشی از پژوهش برای تحلیل نمونه های موردی از مدل تحلیلی bdsr استفاده شده است. روش جمع آوری اطلاعات از نوع کتابخانه ای با مطالعه اسناد سخت و نرم و نیز مطالعه میدانی با مشاهده خانه های سنتی و معاصر شهر یزد و در نهایت ترسیم اندیشه نگار و دیاگرام های تحلیلی میسر شده است. همچنین در بخشی از پژوهش از مطالعه میدانی به روش مصاحبه نیمه سازمان یافته بهره گیری شده و به منظور نیل به نتایج دقیق تر و دریافت مولفه های هویت دینی، با جمعی از اساتید معماری اسلامی، به صورت حضوری مصاحبه صورت گرفته و نتایجی حاصل شده است. نتایج رساله نشان می دهد مسکن سنتی یزد با پاسخگویی به نهاد کمال مطلوب، درارتباط تنگاتنگ با انسان است و نمی توان آن را تنها به لحاظ کالبدی و شکلی توصیف کرد، بلکه هویت دینی جاری در آن نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. بر این اساس هویت دینی مسکن سنتی در 3 مولفه پیوند ساختاری، پیوند محیطی و پیوند معنایی قابل دسته بندی است که این سه با یکدیگر همپوشانی داشته و تفکیک ناپذیرند؛ بدین معنا که الگوهای هویت دینی ابتدا در ساختار شکل می گیرند، سپس در محیط قوام می یابند و در نهایت با پیوندهای معنایی متعالی می گردند. همچنین بازآفرینی الگوهای هویت دینی در چارچوب مولفه های آن و ارائه راهبردها و سیاست های احداث مسکن معاصر بر اساس مولفه های هویت دینی مبحثی است که در انتهای این رساله بررسی می گردد.
هانیه اخوت مجتبی انصاری
با روند رو به گسترش نیاز به فضاهای شبه طبیعی در محیط های شهری، پارک های شهری با استقبال بیشتری روبه رو شده اند. این در حالی است که نقص در طرح اولیه و یا بروز تغییراتی در عرصه پارک و نیز تغییر در سطح زندگی استفاده کنندگان آن سبب می شود تا پارک ها از ارائه صحیح کارکردهای خود ناتوان شده و یا قادر به ارائه بهینه این کارکردها نباشند. بنابراین رفع این نارسایی ها هدف اصلی این پژوهش بوده و جهت پیشبرد آن از روش حل مسأله استفاده شده است. در این راستا، کارکردهای پارک های شهری در دو دسته کارکردهای اکولوژیک و کارکردهای اجتماعی طبقه بندی شده و از بازطراحی به عنوان ابزاری جهت بهبود کمی و کیفی این کارکردها از طریق سه رویکرد بهسازی، بازسازی و نوسازی استفاده شده است. برای رسیدن به این منظور ابتدا بازطراحی در زمینه پارک های شهری تعریف شده و پس از بررسی تجارب جهانی مربوطه و سپس تحلیل وضعیت موجود با استفاده از ارزیابی کیفی در پنج پارک شهری در تهران شامل پارک های نیاوران، بعثت، شفق، شهر و لاله، اصول بازطراحی مطرح شده است؛ روش پژوهش توصیفی-تحلیلی و روش جمع آوری اطلاعات از طریق مطالعات نظری شامل روش کتابخانه ای و مطالعات میدانی شامل بررسی وبرداشت وضعیت کالبدی موجود پارکهای مورد مطالعه و نیز پخش پرسشنامه در میان حجم آماری 300 نفر از افراد حاضر در پارکها صورت گرفته است. سپس تحلیل آماری برروی پاسخ های استفاده کنندگان انجام شده و درصد فراوانی پاسخ ها به دست آمده است. در ادامه پارک لاله در تهران به سبب دارا بودن ویژگی های خاصی چون عدم تطبیق کارکرهای پارک با نیازهای استفاده کنندگان و از دست رفتن کیفیت این کارکردها در طی تغییراتی که در لایه های مختلف زمانی در پارک ایجاد شده است، به عنوان نمونه موردی انتخاب شده و پس از مطالعه و بررسی، طرح بازطراحی آن بر اساس نارساییهای اکولوژیکی و اجتماعی و با توجه به اصول بازطراحی حاصل از نتایج ارزیابی کیفی، ارائه شده است.