دشت های سیلابی رودخانه ها، اراضی حاصلخیزی هستند که انسان همواره خواستار توسعه این مناطق بوده است. از این روی حفاظت و مدیریت دشت های سیلابی امری ضروری است. اطلاعات پهنه بندی سیلاب در مطالعات مدیریت سیلاب دشت کاربرد وسیعی دارد. رودخانه ی سیستان اصلی ترین منبع تأمین آب کشاورزی واقع در شمال استان سیستان و بلوچستان بوده که به دلیل جاری شدن در دشت مسطح سیستان همواره در معرض طغیان سیلاب می باشد. در این تحقیق به منظور بررسی تأثیر سازه سدهای انحرافی زهک و سیستان بر پهنه بندی سیلاب رودخانه سیستان از نرم افزار hec-ras که از قابلیت های بسیار خوبی در شبیه سازی رفتار رودخانه و محاسبه پروفیل سطح آب برخوردار است، استفاده شد. در این راستا ابتدا پلان و مقاطع عرضی رودخانه سیستان از نرم افزار hec-georas در محیط gis به نرم افزار hec-ras جهت انجام محاسبات هیدرولیکی انتقال داده و سپس اطلاعات هندسی سازه های هیدرولیکی نظیر سد سیستان و سد زهک به مدل اضافه شد. بعد از کالیبراسیون مدل، شبیه سازی جریان متغیر تدریجی در شرایط دائمی با استفاده از روش گام استاندارد انجام پذیرفت. در نهایت به منظور بررسی پهنه سیلاب دشت، خروجی مدل hec-ras به hec-georas انتقال داده شد. نتایج این تحقیق نشان داد که ماکزیمم جریان رودخانه سیستان در شرایط عدم وجود سدهای انحرافی زهک و سیستان 500 متر مکعب بر ثانیه بوده که در شرایط کنترل سیلاب پایین دست رودخانه توسط سد زهک و انحراف بیشتر سیلاب توسط سیل بر زهک نیاتک، ماکزیمم جریان رودخانه به دبی 810 متر مکعب بر ثانیه افزایش می یابد. بر اساس نتایج این تحقیق علی رغم تأثیر مثبت سیل بر زهک نیاتک در جریان های سیلابی اما این سازه دارای عملکرد نامناسب در تأمین ارتفاع سطح آب مورد نیاز کانال های طاهری و شهر در دبی میانگین رودخانه سیستان (81/81 متر مکعب بر ثانیه) می باشد. بنابراین شبیه سازی نحوه بهره برداری از سدهای انحرافی زهک و سیستان می تواند نقش بسیار موثری در کنترل سیلاب و تخصیص مناسب جریان داشته باشد.

رودخانه هلیل رود بزرگترین رودخانه استان کرمان است، که از کوه های لاله زار در حوالی شهرستان بافت سرچشمه می گیرد. این رودخانه مهم ترین منبع آب دشت های جیرفت و کهنوج محسوب می شود و دارای رژیم سیلابی است. سدجیرفت که به صورت چند منظوره بر روی رودخانه هلیل رود احداث شده، نقش به سزایی در کنترل سیلاب دارد.در این تحقیق از آمار دو ایستگاه هیدرومتری موجود در بازه مورد نظر که آمار کامل تری داشتند، انتخاب شد و روندیابی سیلاب ورودی به سد جیرفت و 40 کیلومتر رودخانه هلیل رود انجام گرفت. برای این منظور از روش پالس جهت روندیابی سیلاب در مخزن سد جیرفت و از روش ماسکینگام جهت روندیابی هیدرولوژیکی سیلاب در بازه پایین دست رودخانه هلیل رود استفاده گردید.

امروزه سیل به عنوان یک عامل مخرب در جهان مطرح می باشد . به طوری که سالانه خسارات زیادی را به جوامع انسانی وارد می کند. بررسی شمار وقوع سیل در سالهای اخیر نشان می دهد، دیگر سیل نه یک مصیبت اتفاقی نادر، بلکه پدیده ای فزاینده است. هر چند سیلاب ها ، ناشی از بارندگی های رگباری وشدید هستند ولی آنچه موجب تشدید آنها شده است بهره برداری بی رویه انسان ، کاربری نادرست اراضی و استفاده نابخردانه از منابع موجود است. طبیعت با نظام پیچیده خود در سالیان طولانی بین عوامل جوی و محیطی تعادل برقرار کرده است. فشار جمعیت رو به رشد انسان و استفاده نامعقول، این تعادل را بر هم می زند به همین دلیل طبیعت با آهنگی سریع رو به تخریب گذاشته و برای خود انسان پیامدهای ویرانگری نظیر سیل را به بار می آورد. بنابراین برای شناخت پدیده سیل، علل و عوامل مؤثر و راه های پیشگیری از آن باید مطالعات لازم در حوزه های آبخیز صورت پذیرد یکی از بهترین راه هایی که می توان جلوی خسارات احتمالی ناشی از سیل را گرفت، اولویت بندی زیرحوزه های هیدرولوژیکی به لحاظ ایجاد سیل می باشد. این مطالعه بر روی حوزه سد جیرفت صورت گرفته است و به منظور شناسائی زیرحوزه های با پتانسیل بالای سیل خیزی از تکنیک gis و rs و مدل هیدرولوژیکیhec-hms استفاده شده است. به اینصورت که در ابتدا پس از استخراج نقشه بافت خاک منطقه در محیط gis، نقشه گروه های هیدرولوژیکی حوزه تهیه گردید و سپس با استفاده از تلفیق این نقشه با نقشه کاربری اراضی که از تصاویر ماهواره ای لندست و سنجنده +etm بدست آمد، نقشه وضعیت شماره منحنی حوزه استخراج شد. در مرحله بعد با استفاده از نقشه توپوگرافی رقومی 1:25000مدل ارتفاعی رقومی حوزه تهیه و زیرحوزه های هیدرولوژیکی با استفاده از برنامه هایhec-geohms و archydro استخراج شداند. در ادامه با استفاده از مدل هیدرولوژیکی hec-hms دبی های اوج هر زیر حوزه شبیه سازی گردیداند. در این راستا پارامتر های شماره منحنی، زمان تاخیر، مساحت و بارش به مدل وارد شداند و با استفاده از شاخص های سیلخیزی f% , f میزان پتانسیل سیلخیزی زیر حوزه ها برآورد شد. نتایج نشان می دهد که زیر حوزه های k4 وk6 در منطقه دارای بالاترین پتانسیل سیلخیزی هستند و همچنین نتایج نشان می دهد در حوزه سد جیرفت میزان سیلخیزی از پایین دست حوزه سد جیرفت به سمت بالا دست افزایش پیدا می کند و سرشاخه ها در افزایش دبی خروجی حوزه نقش به سزایی ایفا می کنند. جهت مدیریت این مناطق با توجه به نقشه کاربری اراضی حوزه در مناطقی که توده سنگی کاربری اصلی حوزه راتشکیل می دهد احداث سد های تاخیری بسیار موثر می باشد اما در بقیه موارد کارهای مدیریتی و بیولوژیکی جهت توسعه پایدار منطقه پیشنهاد می شود .