بداهه نوازی یکی از اصلی ترین شیوه های اجرا در موسیقی دستگاهی ایران است. هر بداهه نواز با بهره گیری از دانش موسیقایی خویش (آنچه از گذشتگان و استادان خود آموخته است) و قدرت خلاقیت خود، در هر اجرا اثری نو می آفریند. در این جستار، چهار اثر بداهه نوازی را مورد تحلیل قرار داده ایم که هر سه در دستگاه نوا اجرا شده اند: 1- نوا، سه تار: ابوالحسن صبا 2- قافله سالار، سه تار: محمدرضا لطفی 3- پرند، سه تار: جلال ذوالفنون، تمبک: بیژن زنگنه، دف: بیژن کامکار 4- کنسرت نوا، تار: حسین علیزاده، تمبک: مجید خلج این بررسی از چهار دیدگاه انجام می شود: 1- ویژگی های مدال 2- ویژگی های ریتمیک 3- ویژگی های ملودیک 4- ویژگی های دینامیکی نتیجه، شناخت بهتر و ژرفتر شیوه ی بداهه نوازی این استادان و ویژگی های یک بداهه نوازی خلاقانه در موسیقی دستگاهی ایران است.