این ?پژوهش، بااستفاده?از ?رویکردهای روان شناختی?درمان?اختلال?استرس?پس?از?ضربه?، به?بررسی ?و مقایسه?دو?روش? درمان،?شناختی- رفتاری?cbt)، )? و? حساسیت?زدایی??حرکات??چشم??و??پردازش?مجدد (emdr)??پرداخته? ??و?اثربخشی??هریک??از??روش?های?درمانی??فوق? را??برکاهش?علایم اختصاصی (هفده گانه)??و سایر اختلالات روانی همرا?ه ?با??اختلال? استرس? پس از ضربه( ptsd) مورد بررسی قرار داده ??است.?. جامعه آماری پژوهش، عبارت بودند از بیماران مبتلا به اختلال استرس پس از ضربه ناشی از جنگ که با تشخیصptsd در یکی از مراکز درمانی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی یا بنیاد شهید وامور ایثارگران پرونده روان پزشکی داشتند. از میان آنها ،? تعداد ?45 نفر?از??بیماران?با? استفاده??از?یک طرح شبه آزمایشی با پیش?آزمون??و??پس?آزمون وپیگیری ?در?مرحله اول به دوگروه?آزمایشی??شامل?: 1- گروه ?شناختی- رفتاریcbt)، )؛ 2- گروه?حساسیت?زدایی?حرکات?چشم? و?پردازش ?مجدد?(emdr)??و??یک??گروه??شاهد??به??طور تصادفی?انتخاب ودر هر گروه جایگزین?شدند.?در?مرحله??بعد ?هر?گروه?? به??? سه? زیرگروه? به? شرح? زیر?تقسیم??شد: 1- بیماران?مبتلا??به?اختلال? استرس?پس?از??ضربه? خالص؛ 2-??بیماران مبتلا به? اختلال ?استرس?پس?از?ضربه??با??هم?ابتلایی? سایر?اختلالات روانی؛ ?3-?بیماران? مبتلا? به? اختلال استرس?پس?از?ضربه?با? هم?ابتلایی?به آسیب های? شیمیایی?. ابزار??اندازه?گیری مورد?استفاده در?این پژوهش?عبارت??بود?از: 1- فهرست اختلال استرس?پس?از?ضربه - ویرایش نظامی(pcl-m)؛ 2- چک لیست??اختلالات??روانی(scl-90-r) که?در?سه?مرحله?به?صورت?پیش?آزمون،?پس?آزمون ??و?مرحله?پیگیری ،اثربخشی?روش?های??درمانی نسبت به ?هم??و?درمقایسه با??گروه شاهد ?مورد بررسی?قرار گرفت. یافته های ?پژوهش??، بیانگر?این?است??که؛?از??هشت??فرضیه?پژوهش?تعداد??چهار??فرضیه?(?8،3،2،1)?که?دلالت?بر?اثربخشی?روش?های??درمانی?مورد?مطالعه درکاهش?احتمالی علایم?و?نشانه های?اختصاصی?وبهبودی بیماران از طریق سایر اختلالات?روان پزشکی یا سلامت روان داشت، مورد?تایید?قرارگرفت. ?چهار??فرضیه?دیگر?(7،6،5،4) که?دلالت??بر?وجود?تفاوت?بین?اثربخشی?روش?ها?ی?درمانی?مورد ?مطالعه?در ?زیرگروه?های هر?یک ?از?روش?های?درمانی? بود?، ?مورد? تایید? قرار? نگرفت.?. این?نتایج??نشان?می?دهد؛ ? هر?دو?شیوه ?درمان?شناختی-?رفتاری??و حساسیت?زدایی? حرکات?چشم ?و??پردازش?مجدد بر?درمان?اختلال ?استرس??پس?از??ضربه?ناشی?از?جنگ?موثر??هستند. همچنین سایر یافته های پژوهش مبنی بر اثربخشی روش های درمانی مورد مطالعه برعلایم و نشانه های اختصاصی اختلال که بر اساس ملاک های تشخیصیdsm iv –tr به دست آمد حاکی ازآن بود؛ ?روش?درمان?حساسیت?زدایی??حرکات??چشم?و?پردازش?مجدد?برعلایم?مربوط?به??پنج?ماده??ملاک(d)?یا برانگیختگی?شدید شامل(مشکل در به خواب رفتن یا تداوم خواب، تحریک پذیری یا حملات خشم، اشکال در تمرکز، گوش به زنگ بودن شدید، تشدید پاسخ از جا پریدن) از نشانه های هفده گانه اختلال استرس پس از ضربه نسبت??به?گروه?شناختی-?رفتاری?? ?موثرتر ? بوده است.?اما?در ?بررسی??به??عمل?آمده?در?رابطه?با?علایم ?و?نشانه?های??سایر?اختلالات?روانی??همراه ?با?این?اختلال?روش?های??درمانی مورد?مطالعه?اثربخشی?یکسانی?داشتند.?