چکیده مطالعه حاضر به منظور بررسی تاثیر شدت و زمان شروع اعمال محدودیت غذایی زودرس بر عملکرد، مولفه های خونی، مورفولوژی سلولهای مخاطی ژژنوم و جمعیت میکروبی ایلئوم جوجه های گوشتی طراحی و اجرا گردید. تعداد 350 قطعه جوجه گوشتی یک روزه سویه راس 308 به طور تصادفی به 5 تکرار (10 قطعه جوجه در هر تکرار) هر یک از 7 تیمار آزمایشی اختصاص یافتند. تیمارهای آزمایشی شامل 3 شدت محدودیت غذایی کمی (20، 40 و 60 درصد) و 2 سن شروع محدودیت غذایی (7 و 10 روزگی) بود که در قالب آزمایش فاکتوریل 3×2 و در مقایسه با یک گروه شاهد (بدون محدودیت غذایی) طی یک دوره 49 روزه اعمال گردیدند. نتایج نشان داد که میزان افزایش وزن روزانه پرندگان طی دوره 1 تا 49 روزه آزمایش، تحت تاثیر تیمارهای مورد مطالعه قرار نگرفت. اما در مقابل ضریب تبدیل غذا در نتیجه اعمال محدودیت غذایی 5 روزه، به طور معنی دار (0/01>p) در مقایسه با گروه شاهد کاهش یافت. در سن 28 روزگی، اعمال محدودیت غذایی در گروه های آزمایشی باعث افزایش معنی دار (0/05>p) وزن نسبی پانکرس و قلب نسبت به گروه شاهد شد. همچنین اجرای برنامه محدودیت غذایی وزن نسبی روده باریک، سنگدان و لاشه گرم را به طور عددی افزایش داده و وزن نسبی کبد و چربی محوطه بطنی را نیز با کاهش مواجه ساخت. همچنین اعمال محدودیت غذایی 5 روزه موجب کاهش قابل ملاحظه (0/01>p) وزن نسبی کبد و چربی محوطه بطنی در پرندگان 49 روزه در مقایسه با جوجه های گروه شاهد شد و وزن نسبی روده باریک، پانکراس، قلب، لاشه گرم و عضلات سینه و ران را نیز به صورت عددی افزایش داد. محدودیت غذایی باعث افزایش (0/01>p) غلظت کلسترول و hdl سرم خون و کاهش معنی دار (0/05>p) میزان تری گلیسیرید سرم خون جوجه ها در سن 49 روزگی گردید. علاوه بر این، اعمال محدودیت غذایی جمعیت کلونی های اشریشیاکلی را به طور معنی داری (0/05>p) در پرندگان 28 روزه کاهش داد و جمعیت سالمونلاها را نیز به طور عددی کاهش داد. در مقابل کلونی های لاکتوباسیلوس در روده پرندگان محدودیت دیده، به طور قابل ملاحظه ای (0/05>p) نسبت به گروه شاهد افزایش یافت. همچنین اعمال محدودیت غذایی ارتفاع پرزهای ناحیه ژژونوم در پرندگان 28 روزه را به صورت عددی افزایش داده بود. با توجه به یافته های به دست آمده به نظر میرسد که اعمال محدویت غذایی 5 روزه با شدت 20 درصد در سن 7 روزگی، ضمن تضمین وزن نهایی پرنده، می تواند ضریب تبدیل غذا را کاهش داده و تاثیر مطلوبی بر تعادل جمعیت میکروبی ایلئوم و مورفولوژی سلولهای جاذب ناحیه ژژونوم داشته باشد.