امامان شیعه به اقتضای شرایط اجتماعی حاکم بر جامعه برنامه ای برای ارشاد و جریان فکری و فرهنگی جامعه در نظر گرفتند و در راستای فرهنگ سازی علوی به تربیت شاگردان برجسته بسیاری همت گماشتند تا پس از ایشان کاروان تش?یع را به سوی پرستش خداوند و برپایی تم ? دن واقعی اسلامی رهنمون باشند . این یاران نیز به نوبه خود شاگردان زیادی را تربیت کردند تا بعد از آنها در پیشبرد مقاصد آنان تلاش کنند. در این میان امام جواد ، امام هادی و امام حسن عسگری علیهم السلام نیز برای نیل به مقاصد خویش شاگردانی را تربیت کردند. این شاگردان اگر چه بیشتر ، راویان حدیث و انتقال دهنده افکار و اندیشه های ناب تشیع بودند ، ا ما در زمینه علوم پایه نظیر طب،جغرافیا ، تاریخ ، نجوم، وریاضی نیز توانستند آثاری از خود بر جای گذارند. و این آثار توانست بعد از چندین قرن در شکوفایی فرهنگ اسلامی درمناطق مختلف جهان اسلام اثرگذار باشد. یاران ایرانی امام جواد، امام هادی و امام حسن عسگری علیهم السلام با نگارش آثار و طرح مباحث کلامی توانستند در گسترش مذهب تشیع و تحولات فرهنگی در مناطق مختلف جهان اسلام نقش مهمی ایفا کنند. در این پژوهش، با استفاده از روش توصیفی? تحلیلی در جستجوی پاسخ به این پرسش هستیم،که آیا یاران ایرانی امام جواد ، امام هادی و امام حسن عسگری علیهم السلام در زمینه علم و تمدن در اسلام و گسترش تشیع در ایران و تداوم فرهنگ اسلامی نقشی ایفا کرده اند؟