چکیده به منظور بررسی راندمان جذب، مصرف و بهره وری تشعشع، آب و عناصر غذایی در سیستم های تک کشتی و چندکشتی سه گیاه کلزا، لوبیا و ذرت، آزمایشی در دو سال زراعی 87-1386 و 88-1387 در مزرعه ی تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به مرحله اجرا درآمد. در این بررسی، 6 تیمار کشت شامل سه تیمار تک کشتی برای هر یک از سه گیاه و سه تیمار چندکشتی شامل تیمار چندکشتی دوگانه (کشت همزمان لوبیا و ذرت در10 اردیبهشت)، چندکشتی دومرحله ای تأخیری (کلزا در اول مهر و لوبیا و ذرت در10 اردیبهشت) و چندکشتی سه مرحله ای تأخیری (کلزا در اول مهر، لوبیا در20 فروردین و ذرت در 10 اردیبهشت) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در هر یک از دو سال آزمایش اجرا گردید. در این پژوهش، راندمان جذب، مصرف و بهره وری برای هر یک از پارامترهای تشعشع، آب، نیتروژن، فسفر و پتاسیم، اندازه گیری شد. همچنین برای انواع ترکیب های کشت، شاخص های ارزیابی از جمله نسبت برابری زمین، نسبت معادل سطح زیر کشت و زمان و نیز میانگین دو شاخص اخیر، مجموع ارزش نسبی و نیز بهره وری اقتصادی آب آبیاری، محاسبه گردید. بر اساس نتایج، ترکیب کشت بر راندمان جذب، مصرف و بهره وریِ همه ی پارامترهای اندازه گیری شده، تأثیر معنی داری 0/01) (p? داشت. در میان تیمارهای مورد آزمایش، انواع چندکشتی از نظر راندمان جذب آب، راندمان مصرف نیتروژن بر اساس عملکرد بیولوژیک و مجموع ارزش نسبی بر انواع تک کشتی برتری نشان دادند. ترکیب های چندکشتی در اکثر موارد از نظر بهره وری آب بر اساس عملکرد دانه، راندمان مصرف نیتروژن بر اساس عملکرد دانه، راندمان جذب فسفر و راندمان مصرف و بهره وری عناصر غذایی نسبت به انواع تک کشتی کلزا و لوبیا برتری نشان دادند. بر این اساس، در میان ترکیب های چندکشتی، در اغلب موارد، چندکشتی دوگانه نسبت به انواع چندکشتی تأخیری و در میان انواع تک کشتی نیز تک کشتی ذرت نسبت به سایر انواع تک کشتی، برتری نشان دادند. به نظر می رسد برتری تک کشتی ذرت نسبت به سایر انواع تک کشتی به مسیر متفاوت فتوسنتزی (چهارکربنه) و در نتیجه پتانسیل تولید بیشتر آن، مربوط باشد. کلیدواژه ها: بهره وری اقتصادی آب آبیاری، پتاسیم، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، فسفر، مجموع ارزش نسبی، نسبت برابری زمین، نیتروژن.