سنگ نوشت? بیستون پیش از هرچیز متن تاریخی بسیار ارزشمندی است. این کتیبه تلاشهای بسیار زیادی را برای تفسیر وقایعی که در آن گزارش شده است بر انگیخت ولی هنوز مسائل حل نشد? بسیاری دارد. نکات مبهم این سنگ نوشته باعث ارائ? نظرات متفاوتی از سوی پژوهشگران شده است. با عنایت به این نکته تحقیق و تتبع دربار? این سنگ نوشته ضرورتی اجتناب ناپذیرمی نماید در نتیجه آنچه در این دفتر گرد آمده است حاصل مطالع? این نظرات و بیان آنها در باب دو موضوع اصلی این پژوهش یعنی بررسی رخدادهای تاریخی و نکات اساطیری کتیب? بیستون می باشد. دانسته های ما ازاین دوره بر منابعی پرشمار،امابسیار پراکنده استواراست که هریک از وجهی و مبتنی برپس زمینه هایی،آگاهی هایی را درباره تاریخ هخامنشیان ارائه می دهند. اما دریغ که سهم منابع پارسی دراین امربسیاراندک است آسیب های ناشی از تاراج های پیاپی این سرزمین موجب برجا ماندن آثار مکتوب کم شماری از ایران باستان شده است. بیشترین اطلاعات ما از آثار نویسندگان یونانی مانند هرودت، اسناد دیوانی تخت جمشید، اسناد تجاری، معاهدات و معاملات بابلی و اشارات عهد عتیق می باشد. یکی از مهمترین آثاری که از روزگار هخامنشیان به فارسی باستان برجامانده کتیبه داریوش بزرگ (سلطنت از521 تا 486 پیش از میلاد) برکوه بیستون است. این پژوهش به متن سنگ نوشت? بیستون و ترجمه آن می پردازد و همچنین گفتاری است در ژرفا شناخت ابعاد اساطیری و تاریخی منعکس شده دراین کتیبه، چراکه در ایران باستان مرز باریکی میان تاریخ و اسطوره وجود داشته است، در این اعصارچه بسیاراسطوره هایی که به تاریخ مبدل گردید و چه بسیار تواریخی که به اسطوره تبدیل شده است. در این پژوهش تحقیق به شیو? تاریخی و تحلیلی انجام گرفته که استفاده از کتابخانه مهمترین رکن اجرای آن بوده است.