سرطان کولون یکی از شایع ترین انواع سرطان در کشورهای صنعتی است. شیوع سرطان کولون در ایران در مقایسه با کشورهای غربی کمتر است. این سرطان در ایران به ترتیب پنجمین و سومین سرطان شایع در مردان و زنان است. البته شیوع آن در سه دهه اخیر افزایش چشمگیری داشته است. جهش در ژن p53 مهم ترین تغییر ژنتیکی در پیشرفت سرطان کولون گزارش شده است. جهش در این ژن اغلب در اگزون های 5 تا 8 این ژن اتفاق می افتد . پروتیئن جهش یافته در هسته سلول تجمع می یابد. افزایش بیان آنزیم cox-2 در مراحل اولیه سرطانزایی کولون اتفاق می افتد. پلی مورفیسم در ناحیه پروموتری 765- این ژن بر بیان آن اثر دارد. توزیع ژنوتیپ این آنزیم به صورت gg : 22.6 %، cc: 9.7% و gc: 67.7% بوده است. در بررسی جهش های ژن p53 در نمونه های مورد مطالعه ، در 46.7 % نمونه ها جهش مشاهده شد و 53.3 % بقیه فاقد جهش بودند. همراهی بین جهش در ژن p53 و ژنوتیپ های ژن cox-2 تنها در اگزون 8 ژن p53 از لحاظ آماری معنی دار بوده است.همراهی بین تجمع نسبی پروتئین p53 و ژنوتیپ ژن cox-2 دیده نشد. این داده ها می تواند به فهم بهتر فرآیند ملکولی سرطان کولون کمک نماید.

شیوع سرطان مری در مناطق شمال شرقی ایران بالاست. از بین انواع سرطان مری ابتلا به سرطان سلول های سنگفرشی مری ( squamous cell carcinoma; scc) در منطقه یاد شده افزایش دارد. از جمله عوامل موثر در ایجاد سرطان مری می توان به ترکیبات آروماتیک چند حلقه ای(polycyclic aromatic hydrocarbons) pah اشاره کرد. ترکیبات مذکور بوسیله آنزیم های فاز i و ii متابولیزه کننده گزنوبیوتیک مانند آنزیمهای nqo1, cyp2c9, gstt1, gstm1 متابولیزه و غیرفعال می گردند تا به سهولت از بدن دفع گردند. پلی مورفیسم در ژنهای این آنزیمها سبب تغییر فعالیت آنزیمی آنها و افزایش اتصال ترکیبات pah به dna می گردد. در مطالعه حاضر بررسی رابطه پلی مورفیسم ژنهای cyp2c9 , nqo1 gstt1, gstm1, با میزان اتصال pah به dna در بیماران مبتلا به سرطان scc مری در منطقه شمال شرقی ایران مورد توجه قرار گرفت. بدین منظور نمونه خون و بافت مری مربوط به 94 بیمار مبتلا به سرطان scc مری از افراد مراجعه کننده به کلینیک اترک واقع در شهرستان گنبدکاووس و 100 فرد سالم از همان منطقه تهیه گردید. ارزیابی پلی مورفیسم ژنهای nqo1,cyp2c9,gstt1,gstm1 و بیان ژن nqo1 همچنین ارزیابی میزان اتصال pah-dna در بافتهای مری آنها اندازه گیری شد. نتایج مطالعه حاضر نشان داد که فراوانی پلی مورفیسم های ژنهای یاد شده بین گروههای بیماران و کنترل تفاوت معنی داری نداشتند. همچنین بیان ژن nqo1 با پلی مورفیسم آن ارتباط معنی داری داشت. از طرفی میزان اتصال pah-dna مربوط به بافتهای تومور scc مری در مقایسه بافتهای نرمال اختلاف معنی داری نشان داد. بنابر این با توجه به نتایج بدست آمده احتمال اهمیت عوامل محیطی بخصوص مواد خانواده pahs در ایجاد سرطان مری از نوع scc نسبت به عوامل ژنتیکی بیشتر می باشد.

بیماری بازگشت مواد اسیدی معده به مری (gastroesophageal reflux disease; gerd) از جمله بیماریهای شایع در ایران و جهان محسوب می شود. عوامل خطرزای ژنتیکی ( از جمله پلی مورفیسم a105g در ژن gst-p1 ) و محیطی (از جمله مصرف دخانیات وچاقی ) در ایجاد بیماری یاد شده موثرند. داروی امپرازول از دسته داروهای بازدارنده پمپ هیدروژن جهت درمان بیماری بازگشت مواد اسیدی معده به مری بطور متداول تجویز می شود. آنزیم cyp2c19 از ایزوفرم های خانواده آنزیمی سیتوکروم p450 مسئول تجزیه امپرازول است تا داروی مربوطه پس از تاثیر گذاری از بدن دفع گردد. این آنزیم واجد پلی مورفیسم های شایع ((cyp2c19*2 g681a و (cyp2c19*3) g636a است که در تغییر فعالیت آنزیمی موثرند. افراد بر اساس نوع فعالیت آنزیمی به سه گروه متابولیزه کننده شدید، متابولیزه کننده متوسط و متابولیزه کننده خفیف تقسیم بندی می شوند که بر این اساس چگونگی پاسخ به درمان برای بیماری مذکور مشخص می گردد. از دیگر عوامل ژنتیکی موثر در درمان بیماری مذکور می توان به تغییرات بیان آنزیم سیکلواکسیژناز 2 در بافت التهابی انتهای مری اشاره داشت. این آنزیم واجد پلی مورفیسم شایع -765g>c در ناحیه پروموتر است که در تغییر فعالیت آنزیم موثر است. از این رو در مطالعه حاضر بررسی رابطه پلی مورفیسم های ژن cyp2c19 و بیان ژن cox-2 در میزان پاسخ به درمان بیماران ایرانی مبتلا به بیماری بازگشت مواد اسیدی معده به مری با داروی امپرازول و همچنین نقش آنزیم gstp1 به عنوان عامل محافظتی سلول در بروز عارضه التهاب مری مورد توجه قرار گرفت. بدین منظور 82 بیمار مبتلا به بیماری بازگشت مواد اسیدی معده به مری انتخاب و به مدت 4 هفته تحت درمان با امپرازول به میزان40 میلی گرم در روز قرار گرفتند. نمونه بیوپسی مری قبل و بعد از درمان از بیماران گرفته شد و ژنوتیپ cox-2 و cyp2c19 و gstp1 و میزان بیان cox-2 برای آنها ارزیابی گردید. نتایج حاکی از آن بود که 8?70% (58 نفر) از بیماران در گروه متابولیزه کننده شدید و 28% (23 نفر) از بیماران در گروه متابولیزه کننده متوسط و 2?1% (1 نفر) در گروه متابولیزه کننده خفیف قرار داشتند. درمان با امپرازول برای 95% از بیماران در گروه متابولیزه کننده متوسط موثر بوده است(p<0.001) و بیان ژن cox-2 برای این دسته از بیماران پس از اتمام دوره درمان بدون تغییر بوده است. در حالیکه دارو برای 43% از بیماران در گروه متابولیزه کننده شدید موثر بوده است و میزان بیان ژن cox-2 نیز پس از دوره درمان برای این دسته از بیماران کاهش داشته است. با اتکا به نتایج حاصل از تحقیق حاضر معلوم گردید که شناسایی ژنوتیپ cyp2c19 در انتخاب میزان دوز مصرفی برای بیماران مبتلابه بازگشت مواد اسیدی معده به مری به جهت تاثیر گذاری بیشتر داروی امپرازول اهمیت ویژه ای دارد. همچنین مشخص شد که افزایش التهاب مری با حضور آلل a در محل کدون 105 ژن gstp1 رابطه دارد (p=0.028 ).