نام پژوهشگر: محمدرضا محوی
عبدالمجید انصاری حسن مدنی
یکی از مهمترین اطلاعات موردنیاز جهت مطالعات امکان پذیری هر طرح معدنی اطلاعات مربوط به ذخایر و پتانسیل آبهای زیرزمینی محل می باشد.این امر ازدو جهت دارای اهمیت است -1 : تعیین کمی و کیفی آبهای زیرزمینی قابل برداشت به منظور تامین آب موردنیاز معدن -2 تخمین آبهای ورودی مزاحم به داخل عملیات معدنی جهت طراحی سیستم آبکشی از معدن.باتوجه به اهداف فوق الذکر و باعنایت به اینکه منطقه معدنی سنگ آهن سنگان واقع در شمال شرق کشور همانند سایر کانسارها آهن ایران در منطقه خشک و بیابانی واقع شده، هدف از انجام این طرح کمک در انجام بهتر مطالعات آبهای زیرزمینی ناحیه بمنظور تامین آب موردنیاز آشامیدنی و فضای سبز شهرک های معدنی و آب صنعتی کارخانه های آرایش مواد معدنی و همچنین مشخص نمودن انجام مرحله اکتشاف تفصیلی جهت تامین نیازهای آبی می باشد.
همایون کتیبه مرتضی اصانلو
نظر به اینکه اغلب معادن اقتصادی فلزی و غیرفلزی موجود در ایران در نقاطی ب آب و هوای خشک و بیابانی قراردارند و دراین مناطق منابع آب سطحی تقریبا" وجو ندارد، تامین آب مورد نیاز این معادن از مسایل و مشکلات موجود در راه مطالعات امکان پذیری بهره برداری از این معادن بشمار میرود.ازطرفی سفره های آبرفتی در جوار این معادن یا از پتانسیل ضعیفی برخوردارند یااینکه بعلت استفاده و برداش آب توسط اهالی امکان تامین آب صنعتی و شرب به مقدار بیشتر ازاین منابع با مشکلات عدیده، حقوقی و اجتماعی و فنی روبرو می گردد.لذا سازنده های سخت آهکی و منابع موجود در آنها مدتی است که مورد توجه قرار گرفته و تاکنون نتایج رضایت بخشی نیز داشته است .یکی از طرحهای بزرگ اکتشافی معدنی که درحال حاضر در سطح کشور مورد توجه قرار دارد اکتشافات تفصیلی و تجهیز مناطق ذغالخیز طبس است ک این پروژه به مطالعه نحوه تامین قسمتی از آب موردنیاز از سازنده های سخت آهکی اختصاص دارد و به مطالعه هیدروژئولوژیکی سازنده های آهکی تریاسیک اطراف طبس برداشته خواهد شد .
عبدالمجید انصاری محمدرضا محوی
معدن سنگ آهن خراسان جهت تغلیظ سنگ معدن به حداقل 445 متر مکعب آب در ساعت نیازمند است و مقداری آب نیز برای مصارف شرب شهرک مسکونی نیاز دارد. به منظور اکتشاف آبهای زیرزمینی مناسب و ارزیابی امکان تامین آب مورد نیاز صنعتی و شرب این معدن وضعیت آبهای زیرزمینی در وسعت 1600 کیلومتر مربع از بخش جنوب شرق حوضه آبریز دشت خواف مطالعه شده است . دراین تحقیق پس از بررسی وضعیت آب و هواشناسی، زمین شناسی آب ، مطالعه رژیم آبشناسی و شناسائی سازندهای آبدار، بمنظور کشف آبخانه های مساعدتشکیل شده در سازندهای آبدار از کاوش ژئوالکتریک به طریقه مقاومت ویژه با آرایش سلومبرژه استفاده شد. با پردازش منحنی های سونداژ الکتریکی مهمترین نقاط گمانه های اکتشافی انتخاب و مبادرت به حفر تعدادی گمانه در منطقه گردید . دراین حفاریها وضعیت سنگ شناسی و زمین شناسی آب منطقه مورد مطالعه قرار گرفت . همچنین در گمانه ها عملیات چاه نگاری ژئوفیزیکی به طریقه های مقاومت ویژه، پتانسیل خودزا و رادیواکتیو طبیعی انجام شد و با پردازش نمودارهای حاصله ویژگیهای آبخانه ها از قبیل ضخامت و عمق تعیین گردید.گمانه ها مورد آزمایش پمپاژ قرار گرفتند و ضرایب هیدرودینامیکی آبخانه ها از قبیل ضخامت و عمق محاسبه شد . از کلیه گمانه های اکتشافی، چاههای بهره برداری شخصی، چشمه ها و قنوات منطقه نمونه های آب گرفته شد و نمونه ها در آزمایشگاه تجزیه شیمیائی شدند . باتجزیه و تحلیل مجموع داده های حاصله امکان تامین آب مورد نیاز معدن مورد ارزیابی قرار گرفت . سازندهای مختلف زمین شناسی در منطقه آبدار هستند ولی مهمترین آبخانه های زیرزمینی در رسوبات آبرفتی دوران چهارم تشکیل شده است . آبخانه خواف با وسعت 540 کیلومترمربع از بزرگترین آبخانه های اکتشاف شده در رسوبات آبرفتی منطقه است . ارزش عددی پارامترهای هیدرودینامیکی در این آبخانه بالاست و جهت جریان آب زیرزمینی درآن از شمال غرب به جنوب شرق و از شمال شرق به جنوب غرب است . مقدار ضریب انتقال آب از شمال به جنوب کاهش می یابد و ضخامت متوسط آبدار خانه حدود 100 متر است . آب مورد نیاز معدن از نیمه جنوبی آبخانه خواف قابل تامین است . فاصله حوضه مناسب برای احداث کارگاههای بهره برداری آب تا معدن 20-30 کیلومتر و ارتفاع محل احداث کارگاههای از ارتفاع محل مصرف حدود 200 متر کمتراست . بطور کلی کیفیت آبهای منطقه برای مصارف صنعتی و مصارف آشامیدنی مناسب است . به منظور محقق نمودن شرایط کارگاه سازی و تعیین دقیق محل احداث کارگاههای بهره برداری آب ، ادامه مطالعات اکتشاف آب در حد فاصل برداشت xiتا xviii در آبخانه خواف ، در کار گوریاب و در منطقه مرغزار در چهار چوب مرحله تفضیلی پیشنهاد می شود.