توکسوپلاسما یک پروتوزئر درون سلولی اجباری است که بدلایل زیر الگوی مناسبی برای مطالعات ایمنی شناسی میباشد. اولا" - انگلی است نسبتا" بزرگ که باسانی میتوان آنرا زیر میکروسکوپ داخل و یا خارج ماکروفاژ بررسی کرد. ثانیا" - این پروتوزوئر قادر است فقط در درون سلول رشد کرده تولید مثل نماید. لذا ازدیاد این انگل در محیط کشت دال بر تقسیم درون سلولی آنست . هدف از پژوهش های انجام شده در این پایان نامه مطالعه اثر سلولهای لنفوئید بر روی پارازیت توکسوپلاسما بوده است . برای این منظور موش سفید را که حیوانی حساس نسبت به توکسوپلاسما میباشد بطریق تزریق درون صفاقی با آنتی ژنهای توکسوپلاسما (rh)، bcg، لیستریای کشته شده و یاسوش زنده توکسوپلاسما (t) ایمن کرده سپس اثرات سلولهای ماکروفاژ صفاقی و لنفوسیتهای طحال را روی توکسوپلاسما مطالعه نمودیم. برای تجسس زنده بودن توکسوپلاسما در داخل ماکروفاژها از روش اتورادیوگرافی و بمنظور مطالعه باکتری زنده از روش pour plate استفاده شده است . نتایج حاصله از آزمایشات فوق نشان میدهد که بطورکلی ماکروفاژهای حیوانات ایمن شده در مقایسه با ماکروفاژهای حیوانات نرمال اثر کشنده تری نسبت به توکسوپلاسما و لیستریا دارند. ظاهرا" شدت عمل ماکروفاژهای حیوانات ایمن شده با bcg از ماکروفاژهای دیگر حیوانات ایمن شده موثرتر میباشد. همزمان با مطالعه اثر ماکروفاژها بتنهائی روی پارازیت ، اثر ترکیبات مختلفی از قبیل ماکروفاژ و لنفوسیت در حضور و یا غیاب آنتی ژن ویژه بر روی توکسوپلاسما مورد بررسی قرار گرفت . نتایج این بخش از مطالعه نشان میدهد که وجود لنفوسیت ایمن و آنتی ژن ویژه در مجاورت ماکروفاژ ایمن اثر کشندگی قابل ملاحظه ای نسبت به سایر ترکیبات سلولی و آنتی ژن دارد. مسئله ای که قابل بحت است اینستکه آیا عمل ماکروفاژها بتنهائی در خارج از بدن موجود زنده میتواند ارتباطی با مقاومت جاندار در مقابل عفونت توکسوپلاسما یالیستریا داشته باشد یا نه؟ برای پاسخ به این سئوال حیوانات ایمن شده با آنتی ژنهای مختلف را به وسیله توکسوپلاسما و یالیستریا از طریق تزریق درون صفاقی عفونی کردیم نتایج بدست آمده نشان داد که حیوانات ایمن شده با توکسوپلاسمای خفیف شده (t) در مقابل عفونت با سوش کشنده: توکسوپلاسمای (rh) مقاومت نشان میدهند. در صورتیکه همین موشهای مقاوم که با توکسوپلاسمای خفیف شده (t) ایمن شده بودند نسبت به عفونت بالیستریا بسیار حساس بوده و در عرض سه روز همگی مردند در حالیکه موشهای واکسینه شده با bcg عفونت بالیستریا را بخوبی تحمل نموده و حداقل برای 25 روز زنده ماندند. ارتباط مقاومت حیوانات واکسینه شده با آنتی ژنهای مختلف در برابر میکروب لیستریا بوسیله شمارش باکتریهای زنده در اعضاء داخلی موشهای عفونی شده مورد تائید قرار گرفت . بطوریکه 120 ساعت بعد از عفونی کردن حیوانات طحال و کلیه های موشهای ایمن شده با bcg فاقد لیستریای زنده بودند. با توجه به این نکته که کلیه موشهای نرمال و ایمن شده با توکسوپلاسمای (t) بعد از 50 ساعت مردند، میتوان عدم ارتباط بین مقاومت موجود زنده و عمل سلولهای ماکروفاژ در خارج از بدن موجود زنده را ناشی از عمل آنتی کور و سایر عوامل موجود در داخل بدن جاندار دانست .