نام پژوهشگر: مسیب حشمتی
پرستو قوچی علیرضا ایلدرومی
امروزه ارزیابی پروژه¬های آبخیزداری، به¬ منظور برنامه¬ریزی مناسب و اجرای بهینه طرحهای اجرایی و مدیریت منابع طبیعی انجام می¬گیرد. این تحقیق درحوضه آبخیز لعل آباد ماهیدشت با مساحت3870 هکتار در دامنه شمالی مشرف به ماهیدشت از توابع استان کرمانشاه قرار دارد که حوضه ای نسبتا شیبدار با کاربری مرتع، کشاورزی و آثار جنگل تنک و تخریب یافته است. طرح آبخیزداری برای این حوضه در سال 1380 توسط شرکت مهندسی بوم ورزان همدان تهیه و به مرحله اجرا درآمده¬است. هدف از این مطالعه بررسی نقش عملیات سازه¬ای اجرا شده شامل بندهای گابیونی و خشکه چین این حوضه در کنترل فرسایش، رسوب وسیل از طریق بررسی کتابچه طرح، بررسی و اندازه گیری¬های میدانی، پرسش از ساکنان محلی و مقایسه محل اجرای سازه¬ها با نقاط همجوار با استفاده از مدلmpsiac درحوضه قبل و بعد از عملیات آبخیزداری می¬باشد. نتایج این بررسی نشان داد که شدت فرسایش و رسوب در حوضه لعل آباد به ترتیب 686 و 398 متر مکعب در کیلومتر مربع در سال می¬¬باشد که نسبت به قبل از عملیات اجرایی آبخیزداری به ترتیب 117 و 68 متر مکعب در کیلومتر مربع در سال افزایش یافته است. از مهمترین عوامل افزایش فرسایش در منطقه می¬توان به ارتفاع نامناسب سازه¬ها (خشکه چین)، تخریب کناره¬ها، عدم مرمت سالانه، پرشدن از رسوبات، تفاوت حجم کار انجام شده با حجم کار پیش¬بینی شده در کتابچه طرح، بهره برداریهای غیر اصولی و تبدیل مراتع به دیمزارهای کم بازده اشاره نمود. با توجه به خصوصیات فیزیوگرافی، هوا و اقلیم شناسی، پوشش گیاهی، زمین شناسی و هیدرولوژیکی حوضه¬ی مذکور و حجم اقدامات آبخیزداری انجام گرفته در حوضه (سدهای گابیونی، خشکه چین) اجرای پروژه های مکانیکی نقش موثری در کاهش مقادیر فرسایش و رسوب این حوضه نداشته است.
اسلام فارقی مسیب حشمتی
تغییر کاربری منجر به تخریب سرزمین ها می شود در مناطق جنگلی زاگرس هرساله بخشی از جنگل ها طی تغییر کاربری به دیمزار تبدیل می گردد این تغییر کاربری ها منجر به تغییرات کیفییت خاک و درنهایت فرسایش خاک می شود که اثرات و پیامد های نامطلوبی در محیط دارد. این پژوهش با هدف بررسی نقش تغییر کاربری جنگل به دیمزار بر کیفیت و فرسایش پذیری خاک در سرشاخه حوضه مرگ استان کرمانشاه انجام پذیرفته است و در آن مقایسه دو کاربری جنگل و دیمزار در خصوصیاتی مانند وزن مخصوص ظاهری خاک، رسانایی الکتریکی، واکنش خاک، مقدار ماده آلی، فسفر، پتاسیم، نیتروژن و پایداری خاکدانه های خاک انجام گرفته است. بدین منظور از لایه 20-0 سانتیمتری، نمونه برداری خاک انجام شد. پس از انجام آزمایشات مربوطه، نتایج مورد تجزیه تحلیل آماری قرار گرفت و مقایسه شدند نتایج نشان داد که وزن مخصوص ظاهری خاک در نتیجه تغییر کاربری اراضی جنگلی به دیمزار افزایش یافته است. میزان ماده آلی، واکنش خاک و نیتروژن کل در دیمزار کمتر از کاربری جنگل بوده که طی تغییر کاربری کاهش معنی داری را نشان می دهد، ولی در سایر پارامتر های مورد بررسی تفاوت معنی داری را نشان نمی دهد. همچنین فرسایش پذیری خاک طی تغییر کاربری افزایش یافته است. نتیجه حاصل از بررسی کیفی فرسایش به روش blm برای کاربری جنگل فرسایش متوسط و برای کاربری دیمزار فرسایش زیاد ارزیابی شد.