این نوشتار دیدگاه های شیعه و اهل سنت در باره ماهیت امامت و ادله و شرایط آن را بررسیده و بر اساس آیات قرآن کریم و روایات معصومین( ابعاد مختلف امامت و ویژگی های امام را تبیین می کند. نویسنده ضمن بیان شرایط امامت و خلافت از منظر اهل سنت به نقد مسأله سقیفه برای انتخاب خلیفه پس از پیامبر اسلام( پرداخته و به مبانی آنان در باره نصب امام و شرایط و ویژگی های او خدشه وارد می کند. پژوهش حاضر در دو باب ارائه شده است. در باب اول مفهوم امامت در مکتب کلامی اهل سنت، ادله آنان در مبحث امامت و نبوت، شرایط امام، مانند علم، عدالت و شجاعت و سر انجام: احراز آن ها در خلفای سه گانه بررسی می گردد. انعقاد امامت و راه های آن، مسأله سقیفه و انتخاب خلیفه، حکام جائر و لزوم اطاعت ازآنان، وجود امامت در نسل قریش و حرمت خروج برحاکم جائر از منظر اهل سنت، همراه با ادله قرآنی و روایی آنان در این زمینه، از دیگر مطالب این نوشتار محسوب می شود. باب دوم به تعریف امامت، نشانه های آن از دیدگاه معصومین(، تعریف ائمه از امامت و امام، ادله قرآنی امامت، تفسیر آیات متعددی از قرآن در این زمینه، شرح برخی احادیث به ویژه ثقلین و غدیر در اثبات امامت امام علی( و... از منظر مفسّران و عالمان شیعی اختصاص دارد.

در این نوشتار پرسش اصلی این است که حضرت امام، برای جلوگیری از سوءاستفاده ولی فقیه از قدرت چه ساز و کاری را پیشنهاد می کند؟ آیا بر ولی فقیه نظارتی قابل اعمال است ؟ برای پاسخ گفتن بدین پرسش در بخش اول پایان نامه دو نگرش سنت گرایانه و نوگرایانه درباره قدرت و مهار آن از یکدیگر باز شناخته شده است ، براساس نگرش سنت گرایانه قدرت ، به خودی خود، خیر است و فسادآور نیست . بنابراین برای مهار قدرت باید از سازوکارهای درونی بهره گرفت . متقابلا در چارچوب نگرش نوگرایانه، قدرت فسادآور است و باید از سازوکارهای بیرونی برای مهار آن بهره جست . بخش دوم به بررسی نظریه حضرت امام در این باره اختصاص یافته است حضرت امام براساس نگرش عرفانی - اخلاقی خود، قدرت را ذاتا خیر و کمال و منشا فشاد را عدم تهذیب نفس می داند. بنابراین حاکم باید "عادل" باشد تا از قدرت سوءاستفاده نکند. اما نظارت بر او لازم نیست در عین حال، چون عدالت با خطا منافاتی ندارد، سازوکارهایی برای جلوگیری از خطای ولی فقیه وجود دارد که مهمترین آنها "مشورت " است . ویژگی این سازوکارها این است که برای ولی فقیه الزام آور نیستند. با این حال حضرت امام، با فرض وجود فاصله ای میان ولی فقیه و نهاد دولت ، نظارت بر آن را از سوی مردم ممکن و لازم می شمارد. بنابراین حضرت امام ضمن آنکه همانند سنت گرایان راس هرم سیاسی را از دسترس نظارت بیرون می داند، با تفکیک میان جایگاه ولی فقیه و نهاد دولت ، به مانند نوگرایان، امکان نهادینه شدن قدرت سیاسی و نظارت بر آن را فراهم می سازد.