در دنیای امروز و در آستانه قرن بیست و یکم، تامین آب و بهره وری بهینه از این عنصر حیاتی امری لازم و ضروری است . با اینکه رگبارهای شدید موجب سیلابهای عظیم گشته و خسارات جانی و مالی فراوانی به وجود می آورد و نیامدن باران سبب خشکسالیها و کم شدن خشکسالیها و کم شدن فعالیتهای همه موجودات زنده می گردد، ولی بشر از روزی که پا به عرصه وجود گذاشته است ، به این نعمت گرانبها و حیاتی نیاز داشته و در مورد چگونگی گردش آن در طبیعت و یا مهار کردنش در سطح کره خاکی بررسی ها و مطالعات سودمندی انجام داده است . یکی از روشهای بهره وری بهینه از آب ، پخش سیلابها است که در اصطلاح علمی به آن آبخوانداری اطلاق می شود. در پخش سیلابها اولین قدم تعیین دبی اوج و حجم سیلابها اولین قدم تعیین دبی اوج و حجم سیلاب پخشی است . دبی اوج از آن جهت دارای اهمیت است که برای طراحی سازه های پخشی تعیین سیل با دوره برگشتهای مختلف دارای اهمیت بسزایی است . منطقه مورد مطالعه در این پژوهش در آبخوان تسوج در شمال دریاچه ارومیه و حوضه های آبریز مشرف به شهر تسوج و روستاهای انگشتجان و امستجان قرار دارد. این منطقه از نقطه نظر جغرافیایی در مختصات (33 و 45) تا (18 و 45) طول شرقی و (24 و 38) تا (15 و 38) عرض شمالی واقع شده است . این منطقه از شمال به خطالراس ارتفاعات میشوداغ و از جنوب به دریاچه ارومیه ختم می شود. در این پژوهش تعیین دبی اوج مورد بررسی با توجه به توزیعهای آماری مختلف صورت پذیرفت . توزیعهائی که برای تعیین دبی اوج مورد بررسی قرار گرفته اند عبارتند از توزیع های گامبل، نرمال، فاستر i، فاسترiii و لوگ پیرسون iii که با توجه روش حداقل مربعات روش لوگ پیرسون iii به عنوان بهترین توزیع شناخته شد. حجم سیلاب دربرآورد مساحت منطقه زیر پوشش طرح در آبیاری سیلابی و گنجایش مخازن و استخرها در برنامه های تغذیه مصنوعی، تاثیر فراوانی دارد. اهمیت دیگر حجم سیلاب در پروژه آبخورانداری، تعیین مقدار آب قابل استحصال و قابل ذخیره در مناطقی است که این پروژه ها در آنجا اجرا می شود. دربرآورد حجم سیلاب از دو روش استفاده گردید: -1 روش بارش جریان ساز - مساحت -2 روش هیدروگراف بی بعد با توجه به این که در بدست آوردن هیدروگراف بی بعد از رودخانه زولاچای استفاده گردید لذا روش بارش جریان ساز مساحت پیشنهاد گردید.

بطور کلی آبیاری زمینهای زراعی سابقه ای طولانی داشته و از میان روشهای مختلف ، آبیاری به روش سطحی بسیار متداول میباشد با وجود پیشرفت و مطالعات جدیدی که اخیرا" در زمینه آبیاری صورت گرفته است ، هنوز آبیاری و مدیریت منابع آب در بسیاری از نقاط کشورمان براساس روشهای سنتی انجام میشود که راندمان بسیار پائین داشته و حجم زیادی از آب استحصال شده تلف میگردد. افزایش راندمان آبیاری در سیستمهای آبیاری باعث میگردد تا حداکثر استفاده از منابع آب و خاک را در جهت افزایش تولیدات کشاورزی داشته باشیم. باتوجه به اینکه در طراحی سیستم های مختلف آبیاری جهت نیل به راندمانهای قابل قبول نیاز به بررسی فاکتورها و عوامل متعددی دارد و بررسی تغییرات راندمان در مقابل هر یک از پارامترها و روشهای مختلف آن بدون استفاده از کامپیوتر بمراتب مشکل و در بعضی حالات غیر ممکن میباشد، لذا در این رساله چگونگی طراحی دو روش برای آبیاری سطحی که هریک شامل آبیاری نشتی و نواری شیب دار و نواری مسطح میباشد بیان گردیده و برنامه کامپیوتری برای هر یک از این روشهای ارائه شده که میتواند نتایج محاسبات طولانی و گرافهای مربوطه را در فاصله زمانی کوتاهی در اختیار طراح قرار دهد. یکی از این روشهای طراحی به روش scs و روابط تجربی میباشد که در این رساله مورد استفاده قرار گرفته و برنامه های کامپیوتری مربوط به آن تهیه شده است . استفاده از معادلات بیلان حجمی در طراحی، روش جدیدی بوده که دارای پارامترهای بیشتر و محاسبات پیچیده تری نسبت به روش قبل میباشد. در بررسی و استفاده از معادلات بیلان حجمی تنها از رفرانس شماره 5 استفاده گردیده که در متن از نوشتن آن خودداری شده است . ولی رفرانسهای مورد استفاده روش دیگر ذکر گردیده است . نحوه طراحی و برنامه های تهیه شده در فصل سوم نوشته شده است . علاوه بر بررسی و تهیه بنرامه کامپیوتری این دو روش از آبیاری سطحی، آزمایشات صحرائی نیز برای نوع آبیاری نشتی انجام گرفته که چگونگی آزمایش و نتایج آن در فصل چهارم داده شده است . همچنین فصل اول و دوم این رساله بطور خلاصه آب مورد نیاز آبیاری و پارامترهای مورد نیاز در طراحی نحوه تعیین آنها را بیان میکند که لازمه طراحی در سیستمهای آبیاری میباشد.

در این پژوهش ضمن معرفی روش شماره منحنی (cn) در تبدیل بارندگی به رواناب ، کلیه تحقیقات انجام شده در این زمینه در سطح جهان (تا سال 1991) جمع آوری شده و مورد بحث و بررسی قرار گرفته است . در نهایت روشهایی ارائه شده که به کمک آنها میتوان به شماره منحنی (cn) حوضه های آبریز محدوده رشته کوههای زاگرس دستیابی پیدا کرد. ابتدا به کمک مطالعات انجام شده توسط برانسون و همکاران عدد شماره منحنی برای زیرحوضه های رود زرد خوزستان برآورد گردیده است . در مرحله بعد cn به کمک بارندگی های 24 ساعته و روانات نظیر آنها با اعمال معیار آقای هاکینز استخراج شده است . بمنظور برآورد cn حوضه های مشابه و فاقد آمار همبستگی خطی بین cn مشاهداتی و پوشش گیاهی حوضه های مورد مطالعه برقرار گردیده و مدلی در این ارتباط ارائه شده است . برای جوضه هایی که دستیابی به مشخصات سازندهای زمینی شناسی امکان داشته باشد نیز مدل کاملتری ارائه شده که به کمک آن با مفروض بودن در صد پوشش گیاهی حوضه و سازندهای نفوذ پذیر تا نسبتا" نفوذ پذیر میتون با اطمینان بالایی شماره منحنی حوضه ها را برآورد نمود. بمنظور بررسی اعتبار روشهای تعیین cn در تخمین میزان رواناب و سیل، هایدروگرف مورخ 3ˆ11ˆ58 در خروجی حوضه آل خورشید با اعمال cn بروش های مختلف استخراج گردیده و با هایدروگرف سیلاب مشاهداتی مورد تطبیق قرار گرفته است . تغییرات دبی بیشینه حاصل از کاربرد روش شماره منحنی (cn) در ارتباط با تغییرات بارندگی (p) و شرایط رطوبتی پیشین (

حوضه آبریز رودخانه های زهره و خیرآباد در جنوب غربی کشور بین چین خوردگیهای زاگرس میانی واقع شده و از دو بخش کوهستانی و جلگه ای تشکیل گردیده است . حدود 85 درصد از مساحت کل حوضه (11 هزار کیلومتر مربع) را دشتها، جلگه ها و کوهپایه ها با ارتفاع بیش از 500 متر و 15 درصد (1950 کلیومتر مربع) را دشتها، جلگه ها و کوهپایه ها با ارتفاع کمتر از 500 متر تشکیل داده اند. وسعت دشتها در بخش علیای حوضه کمتر بوده و عمدتا در پایین دست محل تلاقی دو رودخانه زهره و خیرآباد در مناطق زیدون و هندیجان و همچنین نفوذناپذیری نسبی خاکهای رس این منطقه، بستر معمولی رودخانه در دوره های پر آبی و طغیانی قادر به عبور سیلابها نبوده و در نتیجه آب از بستر رودخانه به کنار جاری شده و رودخانه طغیان می نمایدو در راستای شناسایی عوامل موثر بر سیلاب و روسوبزایی منطقه 30 متغییر هیدرولوژی-فیزیوگرافی با استفاده از روشهای آماری تحلیل عاملی و رگرسیون چند متغییره مورد تجزیه و تحلیل قرار داده شد و متغییرهای مساحت حوضه، طول کل آبراهه ها و تعداد کل آبراهه ها بعنوان متغییرهای معنی دار شناسایی شدند و مدل نهایی جهت پیش بینی سیلاب و رسوب زدایی در این حوضه با استفاده از 3 متغییر مذکور ساخته شده است .