نام پژوهشگر: محمد علی زکریایی
علی بزم آمون محمد رضایی
امروزه سوء مصرف ماده محرک شیشه به علت اینکه الگوی جدیدی از سوء مصرف به شمار می رود و نیز به علت افزایش نرخ رشد مصرف آن در جامعه ایران، به مسئله مهمی تبدیل شده است. مواد مخدر موضوع بررسی تحقیقات بسیاری است اما در این تحقیق سعی شده از منظر مطالعات فرهنگی به آن نگریسته شود. در این تحقیق برای تبیین علل سوء مصرف ماده شیشه از نظریه هویت فرهنگی سوء مصرف مواد مخدر تمی اندرسون استفاده شده است. چهار مفهوم مهم این نظریه شامل حاشیه سازی فردی، حاشیه سازی اجتماعی، ناراحتی از هویت خود و هویت یابی با گروه های خرده فرهنگ مواد است. منظور از حاشیه سازی فردی و اجتماعی فرایندی است که طی آن فرد در مقایسه با دیگران خود را به لحاظ عینی و ذهنی جدا از دیگران می یابد. زمانی که حاشیه سازی "واقعی" همنشین حاشیه سازی "موثر" یا "احساس شده" می شود- برای مثال، احساس بی تعلقی یا سوء رفتار سایرین- فرایند تغییرات هویت معطوف به مواد در عواطف و خطر برای سوء مصرف مواد خود را نشان می دهد. طرح نظری این تحقیق مبتنی بر فرایندی است که در آن فرد به دلیل حاشیه سازی های فردی که دلایل چهارده گانه ای دارد ناراحت از هویت خود می شود و به این دلیل، کنترل بر هویت خود را از دست می دهد و در ادامه برای هویت یابی، درگیر گروه های خرده فرهنگ مواد مخدر می شود. حاشیه سازی اجتماعی هم باعث ناراحتی فرد از هویت خود می شود و هم دلیل پایداری وضعیت موجود می گردد. روش این تحقیق شامل مطالعه کیفی مصاحبه نیمه ساخت یافته، متمرکز گروهی و قوم نگاری(اتنوگرافی) است که با 30 نفر از افراد در حال مصرف ماده محرک شیشه بین 20 تا 30 ساله مصاحبه انجام یافت و در آخر فرضیه ها مورد تایید قرار گرفت.