سؤال این است که آیا با رونق گردشگری در نواحی روستا و ایجاد فرصتهای شغلی جدید می توان به ثبات جمعیتی رسیده و جریان مهاجرت نیروی کار به خارج از روستا را متوقف ساخت ؟ ماهیت فعالیت گردشگری ایجاد اشتغال و درآمد، متنوع سازی اقتصاد، مشارکت اجتماعی و استفاده از منابع محلی است. از آنجا که بخش اعظم مشکلات عقب ماندگی و توسعه نیافتگی روستایی به ناتوانی منابع معیشتی روستا بر می گردد و گردشگری روستایی با ایفای نقش تکمیلی در درآمد و تنوع بخشی به منابع افتصادی ضمن حل مسایل و مشکلات فوق می تواند به توسعه روستا و ثبات جمعیتی آن نیز کمک نماید. دهستان خاله سرا با داشتن منابع گردشگری فراوان و بر خورداری از فرصت همجواری با دریا و کریدور مواصلاتی رشت ـ آستارا با 5/4 میلیون مسافرعبوری هنوز نتوانسته است از این توانهای بالقوه در جهت اشتغال زایی و رفع بی کاری کمک بگیرد. پژوهش حاضر با استفاده از روش مطالعات میدانی و کتابخانه ای- اسنادی و تعیین نقاط قوت ، ضعف ، فرصتهاو تهدیدها به شیوه swot به ارائه استراتژی و راهبرد در جهت توسعه گردشگری و ایجاد فرصت های اشتغال در روستاهای دهستان خاله سرا پرداخته است. تجزیه و تحلیلهای تجربی در دهستان مطالعه شده نشان می دهد که در نقاط روستایی فوق به علت وجود منابع گردشگری فراوان زمینه برای رونق گردشگری فراهم بوده و زمینه اشتغالزایی 185 نفر را در منطقه فراهم ساخته است. ولی متأسفانه به علل عدم آگاهی مردم از اهمیت فعالیت گردشگری در امر اشتغالزایی و درآمد و همچنین نامناسب بودن زیر ساختهای این بخش در عرصه دهستان نقش پر رنگی در فعالیتهای اقتصادی دهستان ندارد . بنابراین نیازمند بازنگری و ارائه سیاستهای مناسب در جهت رفع محدودیتها و استفاده از مزیتهای نسبی موجود می باشد .

چکیده یکی از مهمترین فضاهایی که در کشور های مختلف مورد بازدید گردشگران قرار می گیرد، نواحی شهری است. برخی از محققان اعتقاد دارند نواحی شهری با تمرکز بالایی از امکانات و جاذبه ها، نیازمندی های بازدیدکنندگان و ساکنان خود را فراهم می سازند. تهران قدیم که قسمت عمده آن در منطقه 12 قرار دارد، ویترین تاریخی پایتخت کشور است ولی جاذبه های فرهنگی نهفته در آن، آنطور که باید شناسایی و مورد استفاده قرار نمی گیرند. این موضوع از آن جهت دارای اهمیت است که در حال حاضر مرکز تاریخی شهر تهران به مسائل مختلفی دچار شده است که حل آنها می تواند سبب افزایش جذابیت و پویایی این مرکز شود. این طرح به صورت موردی به بررسی نقش یک منطقه خاص (هسته تاریخی شهر) در گردشگری شهر تهران می پردازد و تلاش می کند اطلاعات کافی برای پژوهشگران، برنامه ریزان و گردشگران بدست آورد. در این پژوهش سه فرضیه زیر مطرح و مورد بررسی قرار گرفتند: فرضیه اول: منطقه 12 می تواند به عنوان قطب برتر گردشگری تهران معرفی و ظرفیت های قابل استفاده برای گردشگری را در این منطقه از قوه به فعل تبدیل کند. فرضیه دوم: ایجاد مسیرها و محور های ویژه گردشگری در مرکز تاریخی شهر تهران می تواند سبب افزایش جذابیت و مطلوبیت این مراکز برای توسعه گردشگری گردد. فرضیه سوم: توسعه گردشگری میتواند سهم قابل توجهی در بازشناسی بافت تاریخی شهر تهران و تجدید حیات آن داشته باشد. از مهمترین روش های استفاده شده در این پژوهش، روش "توصیفی- تحلیلی" با استفاده از ابزارهای رایج کتابخانه ای و روشهای میدانی مثل مشاهده است و هدف اصلی تحقیق مزبور نیز کشف و ارائه راههای توسعه گردشگری شهر تهران از طریق شناخت پتانسیل ها و محور های فرهنگی گردشگری منطقه 12 (بافت تاریخی) شهر تهران بوده است. در این تحقیق ایجاد محورهای گردشگری بعنوان یکی از روشهای احیای فضاهای تاریخی شهری و جذب توریست مورد بررسی قرار گرفت. طراحی مسیرهای پیاده گردشگری با هدف حفاظت از بافت و رونق بخشیدن به صنعت گردشگری یکی از مهم ترین اقدامات پیشنهادی برای باز زنده سازی این بافت ها به شمار می رود. اهمیت و ارزش این بافت های کهن چنان است که هم اکنون و با محدودترین امکانات ضروری، توانسته اند بسیاری از گردشگران را به خود جذب کنند. با توجه به مطالب ذکر شده به نظر می رسد یکی از موثرترین راهکارها در احیاء دوباره بافت های تاریخی، ایجاد فعالیتهای مجدد در این مناطق با توجه به توانایی های فیزیکی و کالبدی آنهاست. ضمن باز پیرایی بافت تاریخی شهر و جلوگیری از تداوم فرسودگی کالبدی آن، می توان طرح های توسعه گردشگری را براساس احیای مرکز تاریخی شهر تعریف کرد. به نظر می رسد تنها در این صورت می توان مرکز تاریخی شهر (منطقه 12) را به عنوان قلب فرهنگ و تاریخ و گردشگری شهر تهران، حیات مجدد بخشید و آن را به جریان زندگی و فعالیت شهر بازگرداند. تحقیق ضمن معرفی و شناخت پتانسیل های گردشگری و تاریخی منطقه 12، نگاه تازه ای به استفاده و احیای بافت تاریخی تهران به جهت توسعه گردشگری آن دارد. واژه های کلیدی: محورهای فرهنگی- تاریخی ، توسعه گردشگری، قابلیت های مقصد گردشگری ، گردشگری شهری

با توجه به انجام تحقیقات بسیار و شناسایی عوامل درونی (قوت و ضعف) و عوامل بیرونی (فرصت و تهدید) موثر بر گردشگری شهرستان بهشهر و ارزیابی دیگر عوامل مانند میزان خدمات ارائه شده در مناطق جاذب گردشگر (همچون خدمات اقامتی، رفاهی، امنیتی و ...) به این نتیجه گیری دست یافته شد که عوامل قوت داخلی گردشگری شهرستان بیشتر و موثرتر از عوامل ضعف آن می باشند و همچنین فرصت های موجود بر سر راه گردشگری شهرستان از تهدیدات آن قوی تر می باشند لذا می باست دلائل ضعف شهرستان بهشهر در امر گردشگری را در میزان و چگونگی ارائه خدمات به گردشگران در سطح شهرستان جستجو نمود.

طی دهه های 1335تا1385جمعیت وخصوصیات جغرافیایی وزیستی آن درایران تحولات زیادی به خود دیده است.ازیک طرف تعدادجمعیت کشورازحدود5/18میلیون نفردرسال35به 5/68 میلیون نفردرسال1385رسیده وازطرف دیگرنسبت جمعیت شهرنشین دراین دوره آماری از32%به حدود67%افزایش یافته است.این تغییردرکمیت وشیوه زیست ومعیشت جمعیت کشورباافزایش تعدادشهرهاوتغییردرالگوی زیست نیزهمراه بوده وبه تبع آن مسایل خاص شهرنشینی شتابان رابه دنبال داشته است .تحولات روندشهرنشینی دراستان ایلام هم بسیارشدیدبوده است،به طوری که تعدادشهرهای استان از3شهردرسال 45 به 19 شهردرسال1385رسیده ودرهمین حال جمعیت شهرنشین آن از 6/13%درسال1345به 69/60% درسال1385رسیده است.دراین میان شهرایلام به عنوان مرکزاستان رشدی پرشتاب ترازسایر نقاط شهری داشته وبه دنبال آن بامسایل زیست محیطی وتغییرات کاربری اراضی ودگرگونیهای ناشی از ساخت وسازهای شهری روبه رو بوده است. شهر ایلام بر اساس سرشماری سال 1385 دارای355 160 هزار جمعیت است و بطور کلی روزانه 200-180 تن پسماند در این شهر تولید می شود. که با توجه به جمعیت آن سرانه تولیدزباله در روز 802 گرم برآورد شده است.. - این پژوهش سعی دارد به سوالات زیر پاسخ دهد. 1- آیا پسماندهای شهری در وضعیت کنونی به درستی دفع یا ساماندهی می شوند؟ 2- شیوه های سنتی دفع پسماندهای شهری کدامند؟ 3- چه تغییراتی در ترکیب پسماندهای شهری بوجود آمده است؟ 4- آیا با شیوه های جدید صنعتی می توان این پسماندها را دفع کرد؟

گردشگری به طور فزاینده ای با مسئله ی کاهش فقر در کشورهای درحال توسعه دارای پیوند مستقیم بوده و به کار گرفته می شود. رویکرد معیشت پایدار (sla)، یکی از رویکرد های تحلیلی جدید، در زمینه توسعه روستایی است که در سال های اخیر برای بررسی توسعه روستایی و کاهش فقر، بسیار مورد توجه و کاربرد قرار گرفته است. در عین حال، به تازگی الگوی جدیدی، به نام چارچوب معیشت پایدار برای گردشگری (slft) (2008)، توسط فوجون شن توسعه داده شده که در آن تلاش شده است با شناخت روابط و شکاف های موجود میان رویکرد معیشت پایدار و بافت گردشگری و مباحث اساسی مربوط به هر یک ، آنها را در یک الگو با یکدیگر ادغام کند. از طرف دیگر، با وجود تهیه و اجرای طرح های گردشگری روستایی برای برخی از روستاهای مستعد گردشگری کشور با هدف توسعه ی روستایی، همچنان شناخت دقیق و جامعی از اثرات و نقش توسعه ی گردشگری در توسعه ی این روستاها وجود ندارد. در این تحقیق قصد داریم تا با کمک چارچوب تحلیلی معیشت پایدار گردشگری (slft) و نیز ترکیبی از روش ها و تحلیل های کمی و کیفی و نیز با استفاده از استراتژی مطالعه موردی، نقش و اثرات گردشگری به عنوان یک استراتژی معیشت پایدار در جهت توسعه روستایی در روستای مورد مطالعه ی برغان را مورد بررسی قرار دهیم. همچنین, برای انجام تحقیق از دو روش اسنادی و میدانی استفاده و برای گردآوری داده ها از پرسشنامه، و مصاحبه استفاده شده است. داده های پرسشنامه با استفاده از روش های کمی آمار توصیفی و تحلیلی، تحلیل شده اند و داده های کیفی بدست آمده از مطالعات اسنادی، مصاحبه ها و مشاهدات با استفاده از روش تحلیل محتوا و بر اساس عناصر اصلی رویکرد معیشت پایدار گردشگری بررسی شده اند. نتایج تحقیق بیان می کنند که گردشگری در روستای برغان، اگرچه باعث به وجود آمدن شغل ها و در نتیجه درآمدهایی مرتبط با گردشگری و نیز کمک به برخی دیگر از فعالیت های سنتی روستایی مانند باغداری و خدمات شده است. اما این تاثیر بسیار محدود بوده و تنها برخی از خانوارهای را در بر می گیرد. همچنین به علت نبود نهاد یا تعاونی های محلی و متولی مختص به گردشگری، ایجاد منافع عمومی حاصل از گردشگری برای جامعه ی محلی به عنوان یک کل، محقق نشده است. یافته ها نشان می دهد که گردشگری بر جنبه های دیگری چون مسائل اجتماعی-فرهنگی، زیست محیطی و نهادی اثرات مثبت چندانی نداشته و در مواردی نیز اثرات منفی اجتماعی و زیست محیطی به همراه داشته است. با وجود این، با توجه به رویکرد مثبت کلی و نظر مساعد اهالی روستا در خصوص توسعه گردشگری در روستا (بالا بودن میانگین گزینه نگرش کلی نسبت به توسعه گردشگری در پرسشنامه)، با برنامه ریزی و اجرای سیاستهای مناسب و متناسب با ساختارهای اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و محیطی روستا و با بهره گیری مناسب از ظرفیتها و قابلیتهای موجود روستا جهت توسعه گردشگری، به ویژه سرمایه جاذبه ها، می توان از توسعه گردشگری ، به عنوان فعالیت مکمل فعالیت های سنتی روستا در جهت متنوع سازی فعالیتهای معیشتی و دستیابی به معیشت پایدار روستایی بهره گرفت. علاوه بر این، مشاهده می شود، مردم محلی در مقایسه با دولت محلی در یک موقعیت ضعیف و نامساعد در تصمیم گیری برای توسعه گردشگری برخوردار هستند. در واقع، با توسعه و گسترش گردشگری، دولت های محلی باید نقش خود را از یک آغاز کننده و محرک و تسهیل کننده به یک تسهیل کننده و میانجی کننده تقلیل دهد. آنها باید بیشتر به ایجاد یک فضای مطلوب برای تسهیل توسعه گردشگری از طریق برنامه ریزی و سیاست گذاری های مناسب توجه کنند. مسئله ی سرمایه نهادی، و مدیریت نهادی عمودی یا افقی گردشگری روستا، فرآیند تصمیم گیری، مسئله ی مقایسه پایداری در سطوح خانوار و جامعه و مطالعه ی آسیب پذیری ها همه موضوعاتی هستند که در چارچوب تحلیلی تحقیق مورد ملاحظه قرار می گیرند.

اصولا دو رکن اصلی گردشگری ، انسان و محیط هستند و همین دو رکن موضوع اصلی علم جغرافیا را تشکیل می دهند. همانطور که در علم جغرافیا به دنبال تاثیرات متقابل بین انسان و محیط هستیم در گردشگری نیز از انجا که انسان به عنوان یک رکن اساسی تاثیرگذار بر روی محیطی که به عنوان فضای جغرافیایی مطرح است ، به دنبال شناخت این تاثیرات می باشیم . به همین خاطر در نگرش به مقوله گردشگری جدای از مسائل ظاهری آن باید به پیامدهای گوناگونی که این مقوله بر روی یک منطقه گردشگرپذیر می گذرد ، توجه داشته باشیم. از طرف دیگر محیطی که از گردشگری متاثر می شود دارای جاذبه های طبیعی ، اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی و همچنین امکانات زیربنایی می باشد. لذا هدف این تحقیق را می توان در جملات زیر خلاصه کرد: 1 - معرفی توانهای بالفعل و بالقوه گردشگری در منطقه بالا لاریجان به عنوان یک ناحیه مستعد گردشگرپذیر. 2 - شناساندن گردشگری به عنوان یک فعالیت چندبعدی با اثرات مهمی که بر اقتصاد ، اوضاع اجتماعی ، فرهنگی و کالبدی بالا لاریجان گذاشته است . 3 - مشخص کردن مشکلات ناشی از توسعه گردشگری در بالا لاریجان و ارائه راه حلهای پیشنهادی در این زمینه، به نحوی که راهگشای ادامه فعالیت در این زمینه باشد.

وضعیت فضایی-کالبدی شهرهای کشور ایران به واسطه ی بارگذاری های بدون برنامه در زمینه های جمعیت و فعالیت دچار مشکلاتی است که مقدمه ی بهبود آن انجام مطالعات و تهیه طرح های توسعه شهری است. برای این منظور بررسی «چارچوب نظری و محتوایی» طرح های شهری در ایران که وسیله ی قانونی و اجرایی تعادل بخشی و توسعه فضاهای شهری است، ضروری است. هدف کلان این مطالعه، بررسی و تحلیل چارچوب نظری و محتوایی و انتخاب بهترین روش در تهیه طرح های توسعه شهری در ایران به منظور مدیریت و زندگی مطلوب شهری است. این رساله با بهره گیری از روش کیفی و شیوه ی تحلیل محتوا نشان می دهد طرح های توسعه شهری در ایران براساس روش شناسی پوزیتیویستی(اثبات گرایی)تهیه می شوند. الگوی سنتی تهیه طرح در این روش شناسی، الگوی جامع-تفصیلی است. این الگو یک مدل خطی است که از شناخت شروع شده و بعد از انجام استنتاج به ارائه طرح ختم می شود. در این الگو، وضعیت کالبدی و کاربری زمین در شهرها در قالب نقشه هایی به صورت کامل و قطعی تصویر و پیشنهاد می شود. طرح های تهیه شده با این روش عمدتاً تحقق نیافته و لذا در این خصوص باید مطالعات لازم انجام تا ضمن شناخت آسیب های این روش شناسی، تغییرات لازم برای رفع آسیب ها و افزایش تحقق پذیری طرح های توسعه شهری ایجاد شود. طرح های شهری در ایران موفق نبوده که علت عمده ی آن بی توجهی به واقعیت های شهرها و عدم توجه کافی به توان اجرایی شهرداری و دیگر نهادهای دولتی، عدم توجه به مشارکت های مردمی و تحمیل پروژه ها و وظایفی خارج از توان آن ها است. این نحوه ی برنامه ریزی شهروندان و مدیریت شهری را با مشکلات زیادی مواجه نموده است. در این رساله ضمن بررسی روش شناسی تهیه طرح های توسعه شهری، روش مشخص در تهیه این طرح ها به منظور افزایش تحقق پذیری و کاهش مشکلات مردم و مدیریت شهری بیان شده است که تلفیقی از رویکردهای شناخته شده و پیشنهادی و مبتنی بر طراحی دقیق شبکه معابر شهری، جانمایی قطعی کاربری ها ی فضای سبز و آموزشی با عملکرد محله ای؛ پهنه بندی سایر کاربری ها به ویژه با عملکرد فرامحله ای، و تهیه طرح های موضعی و موضوعی به ترتیب برای بافت های ویژه و موضوعات خاص و یا نیازمند جامع نگری است. علاوه بر تغییر در روش شناسی طرح های توسعه شهری لازم است اقدامات دیگری به شرح زیر در روند کلی برنامه ریزی شهری و تهیه طرح ها در کشور صورت پذیرد: 1. تهیه قانون جامع شهرسازی در راستای پرداختن شورای عالی شهرسازی و معماری کشور به طرح های ملی و منطقه ای و واگذاری کلیه مراحل تهیه، بررسی و تصویب طرح های محلی به نهادهای محلی و استانی در راستای تحقق مدیریت واحد شهری و افزایش مشارکت های محلی و مردمی. 2. تهیه قانون جامع زمین در راستای حل تعارضات منافع عمومی و حقوق اختصاصی و تحقق طرح های توسعه شهری.

چکیده : امروزه گردشگری به یکی از مهم ترین نیروهای تغییر و تحول جهان تبدیل شده است . گردشگری به عنوان بزرگ ترین صنعت جهان ، نقش مهمی در جابجایی های منظم و گسترده مردم ، فرایند توسعه ، بهره برداری از منابع و پیامدهای اجتناب ناپذیر آن بر مکان ، اقتصاد ، اجتماع و محیط دارد.اهداف اصلی در نگارش این پایان نامه ، تبیین قابلیتهای منطقه یک شهر تهران به منظور برنامه ریزی گردشگری شهری، و دیگر شناسایی منطقه از لحاظ جاذبه های منابع طبیعی ، فرهنگی ، تاریخی ، مذهبی و اقتصادی با استفاده از مدل ahp ( تحلیل سلسله مراتبی ) جهت رتبه بندی قابلیتهای محدوده مورد مطالعه می باشد . از این رو جاذبه های این منطقه را با توجه به تنوعی که دارند ، با استفاده از روش کتابخانه ای ، اسنادی ، میدانی ، مطالعه پروژه های شهرداری منطقه یک شهر تهران و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ، جستجو و مشخص نمودن اماکن جاذب گردشگر در منطقه از طریق کسب اطلاعات از پایگاه اطلاعات محله های شهر تهران و مصاحبه با کارشناسان مربوطه، تهیه عکس و نقشه،آنهارابه دودسته منابع وجاذبه ها طبیعی ومنابع و جاذبه های انسان تقسیم نموده ، مطالعه کرده وبا استفاده از مدل تحلیلی سلسله مراتبی ahp رتبه بندی نموده ، در این راستا 5 معیار در نظر گرفته شد .و برای هر کدام نیز زیر معیارهایی مشخص گردید .جهت دستیا بی به هدف اصلی یعنی اولویت دهی به جاذبه های در نظر گرفته شده ، این معیارها ، زیر معیارها وجاذبه ها وزن دهی شده وبالاخره با رتبه بندی نمودن گزینه های(4 جاذبه)انتخابی،بااستفاده از پرسشنامه ای که توسط کارشناسان مربوطه پر گردید، به ترتیب اولویت: 1- جاذبه های طبیعی،2- جاذبه های فرهنگی – تاریخی ، تفریحی ،3- جاذبه های تجاری ، 4- جاذبه های مذهبی، در جهت برنامه ریزی گردشگری شهری منطقه یک تهران مورد تأیید قرار گرفت. کلید واژه ها: گردشگر، گردشگری، برنامه ریزی، منابع و جاذبه ها، تحلیل سلسله مراتبی.

چکیده هدف این رساله تعیین آستانه های پایداری سازمان فضایی استان اردبیل با تأکید بر تعادل بخشی در نظام شهری است. در این مطالعه از روش تحقیق توصیفی ـ تبیینی و کمّی بهره گرفته شده و 21 نقطه شهری در سال 1385 به عنوان جامعه آماری بررسی و انتخاب شده است برای همین سازمان فضایی استان اردبیل را به چهار ناحیه مرکزی، شمالی، غربی و جنوبی با توجه به شاخص های ناحیه بندی تقسیم نموده و هر ناحیه را براساس معیارهای محیطی، اکولوژیکی، اقتصادی، سکونتگاهی، جمعیتی و عناصر تشکیل دهنده آن و همچنین شهرهای هر ناحیه را بر اساس مولفه هایی مورد تجزیه و تحلیل قرار دادیم و نتایج این بررسی همواره نشان می دهد نواحی چهارگانه تفاوت های فاحشی با یکدیگر و همچنین نواحی در درون خود نیز تفاوت های قابل توجهی با همدیگر دارند. با بهره گیری از مدل تاکسونومی عددی برای تعیین توسعه متوازن از طریق شاخص های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی، کالبدی ـ فضایی و بهداشتی و درمانی نواحی مرکزی، جنوبی، شمالی و غربی به ترتیب برخوردارترین نواحی و از میان شهرستان ها، اردبیل برخوردارترین و گرمی و نیر محرومترین است. بیشترین محرومیت ها به ترتیب در شاخص های اقتصادی، بهداشتی و درمانی، کالبدی ـ فضایی و فرهنگی به چشم می خورد و با مقایسه توسعه یافتگی نواحی با سلسله مراتب جمعیتی همواره عدم پایداری قابل تشخیص است. از سوی دیگر نقش عوامل اداری و سیاسی در این میان نقشی تأثیر گذار دارد که توزیع بودجه های عمرانی با در نظر گرفتن تعداد جمعیت و رتبه توسعه یافتگی نواحی و شهرستان ها مبین این مسئله است. از سوی دیگر با استفاده از مدل های تحلیل نظام شهری آسیب شناسی نظام سلسله مراتب شهری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و نتایج بررسی ها نشان می دهد که تقسیم بندی شهری استان هماهنگ و منظم نبوده و گسیختگی فضایی فاحشی در آن وجود دارد. یافته های تحقیق حاکی از آن است که دستیابی به سازمان فضایی پایدار و نظام شهری پایدار و نظام یابی بهینه، رعایت عدالت در توزیع مکانی، امکانات و خدمات و فرصت های برابر برای تمامی نواحی و شهرستان های استان از طریق تمرکززدایی از مرکز استان و شهرهای نسبتاً بزرگ، تبدیل مراکز بخش ها و روستاهای بزرگ به شهر در درون نواحی چهارگانه، توزیع بودجه های عمرانی به شهرها و نواحی براساس تعداد جمعیت و شاخص محرومیت امکانپذیر است که باعث تعادل بخشی به نظام شهری و نواحی می شود. بدین ترتیب سیاست گزاری های ملی و تسلط نظام حکم روایی دولتی از طریق ابزارهای نظام اعتباری و تصمیم گیری های منطقه ای ناپایداری سازمان فضایی استان را تشدید می نماید. کلید واژه : تعادل فضایی، پایداری، استان اردبیل، سلسله مراتب شهری، شاخص، نواحی.

اهمیت فضاهای سبز شهری تا بدان حد است که کیفیت محیط زیست شهرها در فضاهای سبز شهری آنها آشکار است و در بسیاری جهات، کیفیت زندگی و رفتارهای اجتماعی انعکاسی از فضای سبز شهری است. هدف پژوهش حاضر، ارزیابی سرانه فضای سبز در ارتباط با ساختار کیفی جمعیت شهری می باشد. این پژوهش از نظر نوع کاربردی است و با ترکیبی از روش های اسنادی- تحلیلی و پیمایشی انجام گرفته است. مهمترین نتیجه ای که از پژوهش حاضر حاصل شده است، تغییر نوع نگاه به مقوله فضای سبز در برنامه ریزی شهری است. در واقع در این پژوهش مشخص شد که نگاه به فضای سبز فقط به کمیت، مکانیابی، توزیع فضایی و مقایسه آن با سرانه های استاندارد که صرفاً کمیت آن را در نظر دارند معطوف نمی شود؛ بلکه آنچه در این بین مهم می نماید و مورد بی توجهی قرار گرفته است، شناخت ساختار کیفی جمعیت شهرها و مناطق شهری و همچنین ویژگی های فرهنگی و اجتماعی آنها در راستای برنامه ریزی و طراحی فضای سبز و در نتیجه آن، دخیل کردن نیاز گروه های جمعیتی در اختصاص انواع فضاهای سبز است. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که کیفیت فضاهای سبز در ارتباط با ساختار کیفی جمعیت شهری و عملکردی که می تواند در ارتباط با نیازهای شهروندان داشته باشد، بر بٌعد کمی آن غالب است و دارای ارجعیت به مراتب بیشتری است. در واقع پاسخگویی به خواسته ها و نیازهای متنوع جوامع شهری با یک کمیت و کیفیت امکانپذیر نیست. در دانش برنامه ریزی شهری به علت واقعیت پویای مجتمع های زیستی و همچنین شرایط متفاوت مکانی، زمانی و نوع و سطح توسعه شهر و از همه مهمتر ماهیت پیچیده مظروف آن یعنی «فرد انسان»، استفاده از روش ها و استانداردهای کمی مانند سرانه استاندارد فضای سبز نمی تواند موثر واقع شده و جوابگوی نیازهای جوامع شهری به این نوع از خدمات باشد. نتایج حاصل در منطقه یک شهر تهران نشان داد که فضای سبز منطقه با نیاز گروه های سنی و جنسی اختصاص داده نشده است و کمی گرایی، بی توجهی به ساختار کیفی جمعیت شهری در برنامه ریزی و اختصاص فضای سبز شهری مهمترین آفت این کاربری مهم و حیاتی در منطقه تشخیص داده شد.

تهران در بستر جغرافیایی خود با مشکلات بسیاری در زمینه تمرکز گرایی روبرو می باشد، بر اساس شاخص های تمرکز ، 21/16 درصد جمیعت ، 2/52 سپرده های بانکی ، 34 درصد محصول ناخالص داخلی، 75/26 درصد بخش صنعت، 15 درصد صنایع و معادن، 4/33 درصد خدمات عمومی و 67/11 درصد مراکز آموزش عالی کشور را در خود متمرکز کرده است. یافته های پژوهش نشان می دهد، تمرکز زدایی آموزش عالی از شهر تهران، تا حدی می تواند بر ساماندهی فضاهای شهری تاثیر مثبت داشته باشد. جمیعت دانشجویی شهر تهران در سال 91، 509999 نفر ، و مجموع فضاهای آموزشی و کالبدی دانشگاه ها بیش از 190 هکتار می باشد که سهمی معادل 5/ درصد فضاهای شهری و 35 درصد فضاهای آموزشی کشور را به خود اختصاص داده است. با توجه به اینکه بیشتر دانشگاههای تهران در منطقه 6 و نواحی مجاور آن که از مناطق آلوده با بار ترافیکی سگین تهران می باشد، استقرار یافته اند، لذا تمرکز زدایی آموزش عالی از این شهر می تواند علاوه بر کاهش آلودگی هوا سبب کاهش بار ترافیک و کاهش مشکلات زیست محطیی گردیده وضمن باز یافت فضاهای شهری، دسترسی به خدمات شهری را نیز تسهیل نماید. این تحقیق از نوع کاربردی با رویکرد توصیفی- تحلیلی است.برای سنجش و ارزیابی نظر اقشار دانشگاهی ،360 پرسنامه بین اقشار دانشگاهی توزیع گردید . برای بررسی مطالعات آسیب شناسی تحقیق از مدل swot¬ استفاده گردید. یافته های حاصل از پرسشنامه نشان می¬دهد که تمرکز زدایی اموزش عالی تاثیر مطلوب و سازنده¬ای بر ابعاد اقتصادی ، اجتماعی ـ فرهنگی و محیطی-کالبدی شهر تهران دارد و به طور کلی تمرکز زدایی آموزش عالی از این شهر، باعث کاهش فشار بر محیط و کالبد شهر تهران می گردد. بر اساس شاخص های مکان یابی دانشگاه ها و مطالعات اولیه ، چهار شهر فیروز کوه و دماوند، هشتگرد و ورامین به عنوان مکان های پیشنهادی جهت استقرار بخشی از فعالیت های دانشگاهی شهر تهران انتخاب شدند تا نقش تمرکززدایی ازاین شهر را بعهده گیرند.

گردشگری پدیده است کهن که از دیرباز در اجتماعات انسانی وجود داشته و به تدریج با طی مراحل تاریخی مختلف به موضوعی تخصصی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تبدیل شده است آنچنان که ما را به داشتن رویای دنیای بدون مرز برای دیدن و لذت بردن از تمامی زیبایی هاو کسب تجربه و معرفت و همچنین آشنا شدن با اقوام مختلف در سرتاسر جهان نزدیک می کند. بخش بسیار مهمی از فعالیت های گردشگری در دنیا مبتنی بر یک گرایش قوی و تمایل خاص به بهره مندی از طبیعت است که امروزه اکوتوریسم به همراه آورده است. از جمله این مناطق طبیعی تالاب هاهستند که از جمله اکوسیستم های منحصر به فرد محسوب می شوند به طوری که هم اکوسیتم خشکی و آبی را در خود جای داده اند جدا از ارزش های اکولوژیکی و زیباشناختی تالاب هاکه بگذریم ارزش اقتصادی آن به میزان قابل توجهی می تواند در منطقه تاثیر بگذارد. توسعه اکوتوریسم در مناطق مختلف اثرات گوناگونی دارد از جمله اثرات آن اثرات اقتصادی بر ساکنین مناطق است چناچه که در تعریف خود اکوتوریسم نیز به طور مستقیم به افزایش رفاه ساکنین محلی اشاره شده است. دراین تحقیق سعی شده است با توجه به معیشت وابسته ساکنین نزدیک تالاب به منابع آب آن بویژه اینکه شغل بیشتر ساکنین منطقه کشاورزی است در حال حاضر به دلیل خشک شدن رودخانه زاینده رود ودلایل دیگر تالاب به شورزاری تبدیل شده که امکان استفاده از منابع آن وجود ندارد بنابراین در جهت ایجاد منبع درآمد جایگزین و درنهایت توسعه اقتصادی منطقه توسعه اکوتوریسم را درمنطقه مورد بررسی قرار داده ایم که از جمله موارد توسعه اقتصادی که مورد سنجش قرار گرفته اثرات آن بر اشتغال، درآمد و سرمایه گذاری است. یافته های تحقیق در شهر ورزنه به دلیل نزدیکی آن به تالاب نشان می دهد که ورود طبیعت گردان به سایت های طبیعی و برخود با ساکنین محلی منطقه باعث تاثیر گذاری مثبت و ارتقا بخش درآمد و اشتغال و در نهایت جلب سرمایه گذاری در بخش گردشگری در راستای توسعه اقتصادی منطقه و در نهایت بهبود زیست و معیشت ساکنین می گردد.