حقوق بین الملل محیط زیست یکی از شاخه های حقوق بین الملل است که به قواعد حاکم بر روابط بین تابغان حقوق بین الملل در حوزه محیط زیست می پردازد. آلودگی ناشی از پدیده گرد و غبار وارده از عراق به فراتر از مرز عراق تسری یافته و مسوولیت فرامرزی را سبب شده است. از دیدگاه حقوق بین الملل مسوولیت بین المللی مبانی مختلفی از جمله نظریه تقصیر، نظریه خطر و نیز اعمال منع نشده در حقوق بین الملل دارد. با نگاه به کنوانسیونهای بین المللی محیط زیست (کنوانسیون مبارزه با آلودگی فرامرزی دور برد ژنو 1979 - کنوانسیون مبارزه با بیابان زایی در کشورهای در معرض خشکی بویژه آفریقا 1994 )و نیز آراء قضایی بین المللی می توان دید عراق مسوول این آلودگی است. البته لازم به ذکر است که بخشی از این آلودگی دارای منشأ طبیعی می باشد. اعلامیه های بین المللی زیست محیطی همچون اعلامیه ریو 1992 نیز نشان دهنده شناسایی عرفی مسوولیت بین المللی می باشد. حتی زمانی که تقصیر دولتی را نتوان اثبات کرد، صرف ورود خسارت می توان در حوزه liability او را مسوول دانست.

چکیده: یکی از پدیده های مهم اقلیمی، بروز یخبندان ها می باشد که بر حسب شدت، تداوم و گسترش آن ها بر فعالیت های انسانی اعم از کشاورزی، حمل و نقل، انرژی و مسائل زیست محیطی، فعالیت های بیولوژیکی گیاهان و حیوانات تأثیرات به سزایی دارد. استان کرمانشاه نیز به دلیل کوهستانی بودن و نزدیکی به منابع رطوبت، در غالب سال ها شاهد وقوع یخبندان بوده و با خسارات ناشی از این عنصر آب و هوای مواجه شده است. لذا در این پژوهش با در نظر گرفتن دماهای صفر و زیرصفر درجه سانتیگراد، تاریخ های وقوع یخبندان های فراگیر 5 ایستگاه سینوپتیک کرمانشاه، اسلام آباد غرب، کنگاور، روانسر و سرپل ذهاب طی دوره آماری 23 ساله (2010-1988) استخراج شد. بررسی های آماری نشان داد که روند تغییرات سالانه و ماهانه تعداد روزهای یخبندان هر 5 ایستگاه استان کاهشی است.سپس دوره بازگشت هر یک از یخبندان های مذکور توسط نرم افزار smada و با احتمالات 66، 80، 90 و 96 درصد محاسبه و مناسب ترین توزیع آماری برای مطالعه این یخبندان ها در استان کرمانشاه توزیع پیرسون تیپ 3 انتخاب شد که بر اساس آن، به طور متوسط دوره برگشت یخبندان های منطقه 3 سال بوده است. در نهایت با استخراج نقشه های سینوپتیکی مربوط به روزهای وقوع یخبندان در سطح زمین و 500 هکتوپاسکال، مشخص شد که در بیشتر موارد، یخبندان های فراگیر از نوع فرارفتی و ترکیبی می باشند. وقوع یخبندان ها در سطح زمین در ارتباط با گسترش زبانه پرفشارهای مهاجر اروپای شمالی و مرکزی، پرفشارهای مانع شمال خزر و اروپای شرقی و اسکاندیناوی و نیز گسترش غرب سوی زبانه پرفشار سیبری و در سطح 500 هکتوپاسکال ناشی از قرارگیری در مرکز و عقب ناوه باده های غربی بوده است. در برخی موارد نیز موقعیت جغرافیایی منطقه مورد مطالعه، ناهمواری ها و دوری و نزدیکی از دریا سبب تشکیل پرفشار بر روی منطقه و هوای سرد و پایدار ناشی از آن منجر به ایجاد یخبندان شده است.

هدف از مطالعات همدید یافتن رابطه ی بین پدیده های محیطی و الگوهای گردشی جو است .در این میان بارش که یکی از پیچیده ترین و در عین حال حیاتی ترین رخداد اقلیمی است، در محدوده ی جغرافیایی ایران هر ساله سیلاب های متعددی در قسمتهای مختلف رخ می دهد، که قسمت عمده ی آن ناشی از بارش های سنگین است. دراین پژوهش برای تحلیل همدیدی الگوهای مولد بارش های سنگین استان کردستان ابتدا اطلاعات درباره حداکثر بارندگی روزانه ایستگاههای سینوپتیکی در دوره آماری بلند مدت، استخراج شده و سپس روزهای دارای بارش بیش از 30 میلیمتر مشخص گردید. سپس روند خطی و پلی نومیال بارش ها در محیط excel ، انحراف معیار، چولگی، کشیدگی، میانه، مد و میانگین در محیط نرم افزار spss رسم و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. برای دوره های مورد مطالعه ،با استفاده از نرم افزارsmada توزیع نرمال و پیرسون تیپ 3 بارش ها ارزیابی شده و در نهایت احتمال وقوع بارشهای سنگین با دوره های برگشت 2، 3، 5، 10، 25، 50، 100 و 200 سال تعیین شد. برای تحلیل همدیدی هم از نقشه های سینوپتیکی تراز سطح دریا و ژئوپتانسیل 850 و 500 هکتوپاسکال و نقشه های امگا و وزش رطوبتی و آب قابل بارش در ترازهای 850 و 500 ه.پ استفاده شده است . نتایج پژوهش نشان می دهد که بارش های بیش از 30 میلیمتر، در تراز سطح دریا با سامانه های کم فشار عراق و پرفشار اروپای شرقی ایجاد شده و در سطوح بالا هم با تشکیل ناوه ای از شمال سیبری تا مرکز سودان و قرار گیری منطقه پژوهش در جلو این فرود، این بارش ها اتفاق افتاده است. همچنین نقش تغذیه ی رطوبتی دریای سرخ، دریای مدیترانه، خلیج فارس، اقیانوس اطلس و دریای سیاه بارز بوده و ایجاد هسته های صعود بر روی عراق، شرق ترکیه و غرب ایران، در رویداد این بارش ها موثر بوده است.

بسیاری از فعالیت های اجتماعی و اقتصادی انسان ها به شرایط جوی و اقلیمی بستگی دارد.یکی از پدیده های موثر در این امر بارش است که با توجه به زمان میزان عاملی تعیین کننده می باشد برای شرایط زندگی در مناطق مختلف جغرافیایی می باشد از این رو هواشناسان و اقلیم شناسان مطالعات زیادی را در جهت شناسایی ویژگی های این پدیده و نیز پیش بینی آن جهت استفاده بهینه از آن انجام داد. در پژوهش حاضر در یک دوره آماری 30ساله (1979- 2008) داده های مربوط به پدیده بارش برای استان همدان از سازمان هواشناسی کشور دریافت گردید و برای نتیجه گیری بهتری ازداده های 7 ایستگاه اطراف استان (لرستان،کردستان،کرمانشاه و لرستان) نیز استفاده شد و داده های سینوپتیک فشار،نم ویژه،امگا و باد در فشار تراز دریا،850 و 500 میلیباری از سایت (ncep.nera.reanahysis.com) دریافت و نقشه های مورد نیاز در محیط نرم افزاری gradsترسیم شد. در3 ماه فصل بهار داده ها با روش های مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و ماه هایی با بارش های سنگین،متوسط و خشک تعیین گردید و نقشه های سینوپتیکی مربوط به این ماه ها تفسیر گردید و الگو های مربوط به آنها مشخص گردید و منابع رطوبتی موثر بر آنها تعیین شد. روز های موثر بر میزان بارندگی ماهانه استخراج گردید و به صورت روزانه نیز الگوهای تاثیر گذار در میزان بارش آنها مورد تفسیر قرار گرفتند.

نقش اساسی اقلیم در حیات جانداران به طور عام و در زندگی و بقای انسان به طور خاص امری مسلم و بدیهی است. این امر زمانی آشکارتر می شود که آب و هوای یک منطقه یا یک کشور هر از چند گاهی با نوسانات و افت وخیزهای دوره ای و فصلی، شرایط حیات را تا آستانه خطر در معرض تهدید قرار دهد. چنین ویژگی در آب و هواهای مناطق خشک و نیمه-خشک قابل حصول تر و شایع تر است. الگوهای ارتباط از دور به وقوع و تداوم الگوهای بزرگ مقیاسی از ناهنجاری های چرخشی و فشار هوا اطلاق می شود که در محدوده های جغرافیایی وسیع گسترش یافته اند و مقیاس زمانی آ ن ها از چند هفته تا چند سال را در بر می گیرد. این الگوها در امواج اتمسفری، موقعیت رودبادها، بارش و مسیر طوفان ها در سطح وسیعی اثر می گذارند، بنابراین آن ها اغلب موجب وقوع الگوهای هوایی ناهنجاری می گردند که به طور همزمان در مناطق دورتری اتفاق می افتد. در این پژوهش با توجه به اهمیت عناصر رطوبت نسبی و دما در منطقه ی سواحل جنوب ایران تلاش گردیده تا تاثیرات الگوهای اقیانوس آرام و برخی الگوهای اقیانوس هند بر میزان این عناصر بررسی گردد.در این جهت از داده ای اقلیمی 25 ایستگاه سینوپتیک از سواحل جنوب ایران و 17 الگوی پیوند از دور اقیانوس آرام و هند در مقیاس سالانه استفاده گردید. و بر اساس روش ها ی میانیابی و همبستگی پیرسون و تجزیه و تحلیل به روش رگرسیون چند متغیره رابطه ی عناصر اقلیمی مورد مطالعه با الگوهای اقیانوس های آرام و هند به دست آمد. نتایج این کار نشان می دهد کهرفتار ایستگاه های مورد مطالعه در ارتباط با الگوهای پیوند از دور مورد مطالعه با یکدیگر مشابه و هماهنگ نبوده است. در مطالعه ی همبستگی پیرسون از مجموع 14 الگوی اقیانوس آرام و سه الگوی اقیانوس هند همبستگی الگوهای ep/np, pdo, pwarmpool, enso ,whwp , meiو swmonsoon با رطوبت نسبی دما وفشار بخار آب از سایر الگوها بیشتر قابل مشاهده بود. بر اساس معادلات رگرسیون گام به گام و حذف الگوهایی که نقش کمتری در توجیه تغییرات این الگوها داشته اند موثرترین الگوها بر میزان عناصر مورد مطالعه شناسایی شدند. نقش الگوهای nino3.4- enso- tni- soi-pwarmpool - mei eofاز سایر الگوها بیشتر قابل مشاهده است. از میان الگوهای اقیانوس هند بیشترین تاثیر را الگوی swmonsoon با عناصر اقلیمی مورد مطالعه داشته است.

نوسان اقلیمی شامل نوسان های هستند که در دوره ای زمانی نسبتاً طولانی اتفاق می افتد و تأثیرات جهانی به دنبال دارد بنابراین دارای خاصیت دوره ای یا دائمی می باشد به طور کلی همواره رابطه مشخصی بین وضعیت جوّی حاکم در یک ماه و در عرض های جغرافیای بالا با وضعیت جوّی در عرض های پایین وجود دارد. بنابراین اتمسفر به شکل سیستم یا سامانه واحدی عمل می کند به طوری که تغییر گردش هوا در یک ناحیه از نیمکره شمالی به قسمت های دیگر در جهت بالادست یا پایین دست آن ناحیه اثر می گذارد. دما از عناصر مهم اقلیمی است که افت و خیزهای این عنصر در مقیاس جهانی و در سطح ناحیه ای کمابیش تحت تأثیر پیوند از دور قرار دارد. در این پژوهش، با استفاده از روش همبستگی پیرسون، همبستگی بین پارامترهای دمای ایستگاه های استان کرمانشاه با الگوهای جوّی اقیانوسی – اقیانوس اطلس در مقیاس سالانه و فصلی (به صورت همزمان و با یک فصل تأخیر) به دست آمده، و به منظور تجزیه و تحلیل ارتباط الگوهای کلان مقیاس گردش جوّی اقیانوسی – اقیانوس اطلس با پارامترهای دمای ایستگاه های مورد مطالعه از روش رگرسیون چندگانه (پس رونده) استفاده شد. بر اساس نتایج به دست آمده از این پژوهش، تمامی ایستگاه های مورد مطالعه، با بیشتر الگوهای جوّی اقیانوسی – اقیانوس اطلس در مقیاس سالانه، در سطح خطای 1 و 5 درصد دارای همبستگی معنی دار هستند. امّا در مقیاس فصلی (به صورت همزمان و یک فصل تأخیر) در بین ایستگاه های مورد مطالعه، پارامترهای دمای ایستگاه کرمانشاه با الگوهای کلان مقیاس جوّی اقیانوس اطلس دارای بیشترین میزان همبستگی های معنی دار است. همچنین نتایج حاصل از رگرسیون چندگانه (پس رونده) نشان داد که الگوهای مورد مطالعه، در مجموع 6/74، 74 و2/60 درصد از تغییرات متوسط حداکثر، میانگین و حداقل دمای سالانه ایستگاه های استان کرمانشاه را توجیه و معرفی می کنند.

همانگونه که نوسان جنوبی(انسو) آشکارترین الگوی دور پیوند نیمکره جنوبی است، نوسان اطلس شمالی هم بارزترین الگوی دورپیوندی است که در تمام طول سال در نیمکره شمالی فعال است. نوسان اطلس شمالی در واقع نماینده بادهای غربی بر روی اقیانوس اطلس در فاصله مدار 40 تا 60 درجه است. با توجه به اهمیت دور پیوند نوسان اطلس شمالی بر اقلیم نیمکره شمالی، در این پژوهش به بررسی تاثیر فازهای مثبت و منفی این نوسان بر بارش زمستانه ایران طی دوره آماری 1388-1340 پرداخته شد. در این پژوهش دو نوع داده محیطی و جوی به کار گرفته شد. ابتدا به بررسی تاثیر فاز مثبت و منفی این نوسان بر فشار تراز دریا و میانه جو پرداخته شد. سپس با استفاده از تحلیل خوشه ای با روش ادغام وارد به استخراج گروه ها و روزهای نماینده برای هر فاز به طور جداگانه پرداخته شد. تحلیل یاد شده به یک طبقه بندی پنج گروهی برای فاز مثبتnao و یک طبقه بندی چهار گروهی برای فاز منفیnao منجر گردید. برای هر کدام از گروه ها یک روز نماینده بر پایه روش لوند تعیین شد. در نهایت به تحلیل میانگین الگوهای فشار و ارتفاع جو هر کدام از گروه ها و روزهای نماینده آن برای ترازدریا و 500 هکتوپاسکال پرداخته شد. مشخص گردید که همزمان با وقوع فاز مثبت nao سامانه های پرفشار ودر نمایه منفی سامانه های کم فشار بر کشور حاکم بوده است. همچنین توزیع مکانی بارش در پهنه کشور نیز مورد بررسی واقع شد که بر این اساس طی فاز مثبت شدت ومیزان بارش در کشور بیشتر از فاز منفی nao بوده است. در عوض در برخی از الگوهای مربوط به فاز منفی مساحت تحت پوشش بارش درصد بیشتری را به خود اختصاص داده است. در نهایت مشخص گردید که طی فاز مثبت nao ایران بارش بیشتری راتجربه کرده است. با این وجود، بررسی همبستگی بین بارش روزانه و نوسان اطلس شمالی بیانگر ارتباط بسیار ضعیف و معنادار بین این نوسان و بارش زمستانه ایران بود.

نوسانات شمالگان (ao) یکی از الگوهای موثر تغییرپذیری گردش عمومی جو در محدوده برون حاره¬ی¬ نیمکره¬ی شمالی و از عوامل اصلی کنترل عناصر اقلیمی مانند دما و بارش است. در این پژوهش به بررسی تأثیر فازهای مثبت و منفی این نوسان بر دمای زمستان? ایران طی دوره آماری 1388-1340 پرداخته شد. به منظور دست یابی به اهداف این پژوهش از دو پایگاه داده استفاده شد. اول پایگاه داده شبکه¬ای دمای متوسط کشور، این داده¬ها حاصل میان-یابی مشاهدات روزانه از ابتدای سال 1340 تا انتهای سال 1388 است. دوم داده¬های جوی شامل متغیرهای فشار تراز دریا (هکتوپاسکال) و ارتفاع ژئوپتانسیل(متر) است.داده¬های مزبور از مرکز ملی پیش¬بینی محیطی آمریکا (ncep/ncar) دریافت شد. به منظور بررسی این داده ها محدوده ای بین 40 تا 120 درجه طول شرقی و 0 تا 90 درجه شمالی در نظرگرفته شد.با استفاده از تحلیل خوشه¬ای با ادغام وآردبه تحلیل همدید فازها پرداخته شد.یک تقسیم بندی چهار گروهه برای فاز منفی وپنج گروهه برای فاز مثبت حاصلشد.برای هر کدام از گروه ها یک روز نماینده تعیین شد. در مرحله بعد به تحلیل میانگین الگوهای فشار و ارتفاع جو هر کدام از گروه ها و روزهای نماینده آن برای تراز دریا و 500 هکتوپاسکال پرداخته شد. ناهنجاری دمای روز نماینده برای ایران نیز به دست آمد. در نهایت با استفاده از روش همبستگی به بررسی رابطه نمایه نوسان شمالگان با دمای زمستانه ایران اقدام گردید.کلیه مراحل و محاسبات گفته شده با استفاده از نرم افزارهای matlab، surfer و grads انجام شده است. نتایج حاصله بیان¬گراین بود که حالات مختلف نوسان قطبی طی زمستان توأم با شکل گیری پشته ها و ناوه های عمیق بر کشور ایران می¬باشد و بررسی ناهنجاری دما نشان از نوسان دمایی وکاهش دما در نیمه شمالی کشور بوده است. نتایج برای تمام گستره ایران بیان گر ضریب همبستگی معکوس و منفی دمای زمستانه ایران با این نوسان بود.

خشکسالی یکی از مخاطرات طبیعی و خطرناک است که در نتیجه¬ی کمبود بارش کم¬تر از حد بهنجار یا مورد انتظار پدید می¬آید. در پژوهش حاضر تلاش شد که خشکسالی¬های فراگیر استان خوزستان در دهه¬های اخیر مورد مطالعه قرار گیرد. روز خشک فراگیر به روزی اطلاق شد که بیش¬تر از 25 درصد از پهنه استان با بارشی کم¬تر از صدک 25 در هر نقطه مواجه باشد. برای دست¬یابی به اهداف تحقیق از داده¬های محیطی و جوی استفاده شده است. داده¬های محیطی شامل داده¬های بارش روزانه 19 ایستگاه همدید و 67 ایستگاه وزارت نیرو از 1 فروردین سال 1360 تا 29 اسفند 1389می¬باشد، داده¬های جوی شامل متغیر¬های فشار تراز دریا (هکتوپاسکال) و ارتفاع ِ ژئوپتانسیل (متر) می¬باشد، داده¬های مزبور از مرکز ملّی پیش¬بینی محیطی و مرکز ملّی پژوهش¬های جوی ایالات متحده آمریکا (ncep/ncar) اخذ شده است. از این داده¬ها برای ابعاد مکانی 0 تا 80 درجه عرض شمالی و 10- تا 120 درجه طول شرقی استفاده شده است. در گام نخست ویژگی¬های عمومی بارش استان مورد توجه قرار گرفت. در مرحله بعد مشخصات و شمار روزهای خشک فراگیر هر سال مورد بررسی قرار گرفت. سال¬هایی که روزهای خشک آن¬ها بیش از شمار روزهای خشک معمول بود به عنوان یک سال خشک تلقی گردید. سپس شرایط جوی توأم با روزهای خشک مورد بررسی قرار گرفت. کلیه مراحل و محاسبات گفته شده با استفاده از نرم¬افزار¬های matlab، surfer، grads و spss انجام شده است. بررسی نقشه¬های سطح زمین و تراز میانی جو نشانگر این بود که طی روز¬های خشک در سطح زمین کم¬فشار حاکم بوده است؛ یعنی شرایط صعود و ناپایداری فراهم بوده است اما وجود یک ناوه بر روی مدیترانه و یک پشته بر فراز آفریقا، عربستان، عراق و ترکیه و قرار¬گیری استان خوزستان در جلوی بازوی پایین¬ رونده¬ی این پشته، مانع صعود هوا و در نهایت باعث خشکی استان خوزستان گردیده است.

پژوهش حاضر به دنبال کشف ارتباط دمای ایران و فازهای مختلف پدیده ی انسو و نیز چگونگی این ارتباط می باشد، در این راستا مطالعه ی دقیق و همه جانبه پدیده ی انسو، به-عنوان یک عامل شناخته شده و موثر در نوسان دمای مناطق مختلف جهان، اولین گام در این پژوهش می باشد. در پژوهش حاضر از دو نوع پایگاه داده استفاده شده است: 1-داده های محیطی، که با استفاده از عمل میان یابی متوسط دمای روزانه ی 554 ایستگاه سینوپتیک و کلیماتولوژی به روش کریجینگ به تفکیک مکانی 15×15کیلومتر در بازه ی زمانی 1/1/1961تا انتهای سال 31/12/2010 حاصل گردید. 2-داده های جوی، شامل داده فشار تراز دریا (هکتوپاسکال)، ارتفاع ژئوپتانسیل (متر) از مرکز پیش بینی محیطی (ncep/ncar) اخذ گردیده است.

چکیده ندارد.