نام پژوهشگر: فرید ابوالحسنی
شهره نادری مقام شمس الدین نیکنامی
بیماری دیابت، شایع ترین بیماری متابولیک در جهان است که مهم ترین شیوه مقابله با پیشرفت و بروز عوارض ناشی از آن، انجام خودمراقبتی توسط بیماران مبتلا به دیابت و حمایت از آنان توسط خانواده و دیگران مهم است. در مطالعه حاضر که از نوع کارآزمایی شاهددار بود، سعی شد با تلفیق مدل فرانظری و سازه حمایت اجتماعی برگرفته از تئوری شناختی اجتماعی به ارتقا و تداوم خودمراقبتی بیماران در زمینه پنج مورد از مهم ترین رفتارهای خودمراقبتی در امر دیابت شامل تغذیه، فعالیت بدنی، خودپایشی قند خون، مراقبت از پا و استعمال دخانیات اقدام گردد. ابتدا ابزارهای لازم برای سنجش وضعیت خودمراقبتی بیماران تهیه شد، سپس با استفاده از تحلیل مسیر مشخص شد که خودکارآمدی دارای قوی ترین اثر پیشگویی کنندگی تمام رفتارهای منتخب است. پس از انتخاب تصادفی 60 نفر برای گروه مداخله از یکی از مراکز غربالگری دیابت دانشگاه علوم پزشکی تهران و همسان سازی 60 نفر دیگر برای گروه شاهد، وضعیت مرحله تغییر رفتارها، شاخص های آنتروپومتریک و آزمایش های پاراکلینیک بیماران در سه مقطع زمانی قبل، 3 و 6 ماه بعد از مداخله سنجیده شد. مداخله بر اساس مرحله تغییر بیماران و با تأکید بر خودکارآمدی آنان انجام شد. قبل از مداخله، آزمون های آماری، تفاوت معناداری را بین دو گروه از نظر متغیرهای مورد بررسی نشان ندادند اما 3 و 6 ماه بعد از مداخله، میانگین نمره آگاهی گروه مداخله، 100% افزایش یافت، مرحله تغییر تمامی رفتارها در گروه مداخله به سوی مراحل اقدام پیشرفت نمود و سنجش همبستگی دال بر ارتباط معنادار سازه خودکارآمدی با قند خون ناشتا، هموگلوبین گلیکوزیله، سازه های موانع و منافع درک شده و تمامی رفتارها به جز استعمال دخانیات بود. اما در گروه شاهد، تفاوت معناداری میان متغیرهای زمانی در سه مقطع زمانی وجود نداشت. یافته های مطالعه، همگی دال بر اثربخشی مداخله در ارتقا و تداوم رفتارهای خودمراقبتی بودند.