نام پژوهشگر: الیاس صفاران
آیدا عطائی عظیمی الیاس صفاران
چکیده: نقوش تزئینی هنراسلامی ایران از بعد طراحی و مضمون، حاملان حائز اهمیت ارزش های تزئینی هنر اسلامی- ایرانی محسوب می شوند. در بررسی هنر این مرز و بوم ، نقوش پارچه کمتر در کانون توجه قرار داشته و ریشه این امر را میتوان در عدم شناخت و توجه به ارزش های واقعی این نقوش بدانیم. در طراحی پارچه هنر ایران اسلامی ، شاخص ترین نقش مایه ها متعلق به ادوار سلجوقی و صفوی است ، ادوار مذکور منسوجات ارزشمندی تولید کرده اند که نقوش تزیینی آنها در مقایسه با سایر آثار هنری ایران شگفت انگیز است . در بین دیگر آثار هنری دوران سلجوقی ،ارزش های تزئینی هنرهای اسلامی-ایرانی در نقوش تزئینی فلزکاری این دوره با اصیل ترین نقش مایه ها نمود پیدا کرده است ؛ و در بین دیگر آثار هنری دوران صفوی ، ارزش های تزئینی هنرهای اسلامی-ایرانی در نقوش تزئینی فرشبافی این دوره با اصیل ترین نقش مایه ها بارز شده است .در پژهش حاضر ضمن بررسی کامل این هنرها و نقش مایه ها تلاش می شود روابط متقابل عناصر و نقوش تزئینی اسلامی- ایرانی آثار شاخص فلزکاری و دستبافته های دوران سلجوقی و صفوی با نقوش پارچه های دوره های خود مورد بررسی قرار گیرد . هدف این پژوهش طبقه بندی و معرفی نقش مایه های پارچه ای دوره سلجوقی و شناسایی وجه اشتراک وافتراق نقوش تزئینی هنر فلز کاری این دوره با آنها ؛ و همچنین طبقه بندی و معرفی نقش مایه های پارچه ای دوره صفوی و شناسایی وجه اشتراک و افتراق نقوش تزئینی هنر فرشبافی این دوره با آنها است .جایگاه ارزش های تزئینی این آثار بر اساس تقدم نقوش (جانوری-گیاهی- هندسی- کتیبه ای (خوشنویسی)- انسانی) طبقه بندی شده است . البته به لحاظ غنا و گستردگی بسیار زیاد تزئینات این هنرها در هر دو دوره مورد بحث ، تحقیق به گروه خاصی از آن ها، یعنی بخشی از نمونه های شاخص آثار هنری محدود شده است . روش این پژوهش بصورت (توصیفی- تحلیلی) می باشد. روش و ابزار گردآوری اطلاعات این تحقیق بصورت بهره بردن از شیوه های کتابخانه ای و میدانی خواهد بود. روش تجزیه و تحلیل نقوش بصورت طبقه بندی انجام خواهد گرفت. واژگان کلیدی : طراحی پارچه ، نقش مایه ها ، فلزکاری ، فرشبافی ( دست بافته ها ) ، ارزش های تزئینی هنرهای اسلامی-ایرانی ، دوران سلجوقی و صفوی