نام پژوهشگر: جعفر فیروزمندی
وحید حیدری صمد مومنی
بینامتنی، نظریه ای است به منظور خوانش عمیق تر متن ادبی و دستیابی به ناگفته های آن. این نظریه به روابط بین متونی می پردازد که موجب آفرینش متن جدید می شود. این نظریه دارای اشکال متعددی است که از آن می توان به انواع داخلی و خارجی و ظاهر و غیر ظاهر و دینی، تاریخی، ادبی و اسطوره ای اشاره کرد. قرآن کریم یکی از متونی است که سروده های بسیاری از شاعران با آن پیوند و ارتباط برقرار نموده است؛ از جمله ی این شاعران احمد مطر، شاعر معاصر عراقی است که تعابیر و مفاهیم قرآنی را به گونه ای هنرمندانه و با خلاقیتی خاص، توأم با ظرافت های ادبی در شعر او به کار رفته و باعث جذابیت و تاثیر گذاری فوق العاده اشعار او شده است. بدین منظور پژوهش حاضردر پی آن است که با روش تحلیلی به تبیین و تشریح گونه های مختلف بینامتنی در اشعار این شاعر نامی عراقی بپردازد و تکنیک های متنوع بینامتنی را در بافت شعری او بررسی نماید تا از این رهگذر به شناخت چگونگی و میزان تأثیر گذاری قرآن بر اشعارش دست یابد.
مرضیه حمیدی جعفر فیروزمندی
شعر شیعی و پرداختن به مدح و ثنای اهل بیت (ع) در اشعار و منظومات شعرای بزرگ از منزلت و جایگاه خاصی برخوردار است. یکی از بزرگمردان در این عرصه، بوصیری شاعر عصر مملوکی می باشد که با وجود این که به مذهب اهل سنّت گرایش دارد؛ اما در مدح و رثای اهل بیت و خاندان پیامبر اکرم (ص) دارای جایگاهی ویژه است، و دیگری حکیم کسایی، پرچمدار شعر و ادبیات شیعه در ایران، و پیشرو بسیاری از شاعران در سرودن اشعار دینی می باشد. از آنجایی که محور اصلی شعر شیعی حول مضامینی چون مدح و رثای اهل بیت (ع) که شامل ستایش و مدح امام علی (ع)، بیان فضایل حضرت فاطمه (س)، ذکر مظلومیت های امام حسن (ع)، و رثای سالار شهیدان، امام حسین (ع) می باشد؛ لذا بوصیری و کسایی دارای اشعار و ابیاتی در این خصوص هستند که یکی از زیباترین شاهکارهای ادبی محسوب می شود. اهمیت این مسئله از آنجاست که بوصیری از شاعران اهل سنت است؛ اما اوصاف شیعی چنان بر اشعارش سیطره افکنده که گویی از شاعران شیعه مذهب می باشد. کسایی نیز اوّلین سراینده ی شعر شیعی محسوب می شود. بر همین اساس بارزترین وجه اشتراک میان اشعار دو شاعر را می توان در توجه و عنایت آنها به مضامین مشترک در حوزه ی شعر شیعی برشمرد. در این حوزه به ندرت می توان با مضمونی برخورد کرد که یکی از دو شاعر بدان نپرداخته است. نکته ی دیگری که در خصوص این مضامین حائز اهمیت می باشد، پرداختن دو شاعر مذکور در مدح و منقبت نظر داشتن به آیات قرآن و اقتباس از آن می باشد؛ اما آن چه در اثنای مقایسه در اشعار شیعی بوصیری و کسایی برمی آید این است که کسایی در پرداختن به ممدوح و بیان ویژگی های آن به گونه ایی دقیق تر و کامل تر از بوصیری عمل نموده است؛ آن گونه که ویژگی ها و فضایل ممدوح را در اشعارش تک به تک برمی شمرد؛ حال آنکه بوصیری به صورت کلی و در خلال اشعاری ویژگی های ممدوح و فضایل آن ها را می ستاید؛ لذا این امر سبب شده که کسایی در حوزه ی شعر شیعی از مهارت و تبحّر بیشتری برخوردار باشد.