نام پژوهشگر: دنیا پاش رشید

بررسی نقش و فرم در سفالینه های شوش
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده هنر و معماری 1392
  دنیا پاش رشید   زهرا چیت ساز

در نخستین صده های هزاره ششم قبل از میلاد آبادانی جلگه های خوزستان آغاز گردید که خاک آن هم برای کشاورزی بارور و هم برای ساختن سفال مرغوبیت داشت که سرزمین شوش نیز در این نقطه واقع شده است . شهرستان شوش زمانی پایتخت ایلامبان بوده و تاریخی بس طولانی دارد . گرایش به زیبایی و زیبا پسندی از جمله خصوصیاتی است که خالق بزرگ در روح اشرف مخلوقات دمیده است و همراه الهام بخش روح زیبا ی آدمی بوده و تا جائیکه ظروف مورد استفاده روزمره بشر از این امر مثتثنی نبوده و همان مردمی که در ابتدایی ترین وضع زندگی می کردند با الهام از روح زیبای خود ، نقوش زیبایی را در روی ظروف سفالی طرح می کردند . بطوری که برای مدت طولانی از حدود هزاره ششم تا هزاره سوم قبل از میلاد ، شکل سازی و نقاشی روی سفال یکی از فعالیت های اصلی هنری مردم دهکده های ایران بوده است . هدف از این مقوله بررسی نقوش است که بر روی این سفالینه ها شکل گرفته تا از حیث معنی و مفهوم بررسی و علل و انگیزه بوجود آمدن نقوش سفالینه ها و ارتباط بین این نقوش و فرم ظروف شناخته شود . برای رسیدن به این هدف فوق ابتدا : 1- تاریخچه سفالگری در ایران که در آن به جغرافیای تاریخی ایران و پیدایش اولین سفالینه ها در آن و اطلاعاتی راجه به (مذهب و مهمترین خدایان شوش و باورهای آئینی و آداب تدفین و معیشت مردم) در دوران کهن شوش و (موقعیت جغرافیایی و زبان و نحوه پوشش مردان و زنان و معرفی آثار و بناهای تاریخی) که در شوش حاضر باقی مانده پرداخته شد . 2- فرم سفالینه های شوش شامل برش تشکیل دهنده فرم های ساده و ترکیبی ظروف و بناهای مربوط به آن دوران که در تزینات بیرونی و درونی آن از سفال استفاده شده نام برده و مورد بررسی قرار گرفته شد . 3- نقوش سفالینه های شوش از نظر تنوع به انواع خطوط وو نقوش تقسیم شد که شامل : خطوط ساده ، شکسته و متقاطع و نقوش هندسی ، گیاهس و جانوری که خود نیز شامل نقوش حیوانات ، پرندگان ، خزندگان ، نقوش انسانی و نقش ماه و خورشید می باشند . 4- ارتباط فرم نقوش با فرم سفالین ها با توجه به موارد بالا چنین نتیجه گیری می شود که این نقوش بیان بیم ها و امید ها و علائمی برای استعانت از قوای طبیعی در مبارزه و حشتناک حیات است و از این رو در این آثار به بیان عناصر و عوامل موجود در ذهن و عوامل خارجی محیط پرداخته شده و سعی در این بوده که زمان . مکان . تاریخ . فضای پیرامون . احساسات و عواطف . رنج ها . عداوت و مهر و عشق و آنچه در اطراف می گذرد با استفاده از رنگ و فرم های مناسب بیان شود و با ارتباط بین این نقوش و فرم ظروف بر آن بوده تا به خواسته های خود در جهت تحقق آن قوت ببخشد .