لجن فاضلاب حاوی ترکیبات آلی و معدنی بوده که می توانند بر قابلیت استفاده فلزات سنگین اثر داشته باشند. هدف این پژوهش، مطالعه نقش ماده آلی لجن فاضلاب بر قابلیت استفاده و جزء بندی روی، مس، سرب و کادمیم در تعدادی از خاک های آهکی بود. برای مطالعه اثرات بخش آلی، کربن آلی لجن فاضلاب با استفاده از سوزاندن خشک حذف گردید. لجن فاضلاب و لجن فاضلاب بدون ماده آلی به مقدار 2 درصد وزنی به خاک ها افزوده شد. نمونه ها در دمای 25 درجه سانتی گراد و رطوبت 20 درصد به مدت 150 روز در انکوباتور قرار گرفتند. سپس قابلیت استفاده فلزات سنگین در خاک ها به روش های dtpa-tea، ab-dtpa و مهلیچ 3 تعیین شد. همچنین اجزاء فلزات سنگین شامل تبادلی (f1)، پیوند شده با کربنات ها (f2)، پیوند شده با اکسید های آهن و منگنز (f3)، پیوند شده با ماده آلی (f4) و باقیمانده (f5) تعیین گردید. نتایج نشان داد که کاربرد لجن فاضلاب و لجن فاضلاب بدون ماده آلی قابلیت استفاده فلزات سنگین را در تمام خاک ها افزایش داد و قابلیت استفاده در تیمار های لجن فاضلاب بیشتر از لجن فاضلاب بدون ماده آلی بود. همچنین نتایج نشان داد که کاربرد لجن فاضلاب و لجن فاضلاب بدون ماده آلی به طور معنی داری مقدار اجزاء روی (به غیر از f1 در تیمار لجن فاضلاب)، مس، سرب (به غیر ازf2 و f4 در تیمار لجن فاضلاب بدون ماده آلی) و کادمیم را افزایش داد. نتایج این پژوهش نشان داد که ترکیبات آلی لجن فاضلاب تأثیر مهمی بر قابلیت استفاده و جزء بندی فلزات سنگین در خاک های آهکی دارند و اثر آن بر قابلیت استفاده از بخش معدنی لجن فاضلاب بیشتر بود.