نزول قرآن، تلاشی برای اصلاح و تربیت مخاطبین است. این تلاش با هدف نجات بشر از شقاوت و رساندن او به سعادت صورت می گیرد. یکی از عوامل تحقق این هدف غفلت زدایی از مخاطبین و احیا و مانا کردن ذکر در زندگی آنان است. قرآن این اقدام را با روشی حکیمانه و در اسلوبی حساب شده در فرایند نزول تدریجی، انجام داده است. روش خارج کردن مردم از غفلت و تثبیت ذکر در زندگی آنها، از راه بررسی مجموعه آیات قرآن درباره غفلت زدایی و احیای ذکر، با توجه به ترتیب نزول قابل کشف است. کلام خدا به نیازهای مخاطبین در سه حوزه دین (بینش و عقاید، ارزش و اخلاق، دستورات و احکام) عنایت کرده است و نهادینه کردن ذکر در این حوزه ها را مورد توجه قرار داده است. نخستین و مهم ترین موضوعی که قرآن درباره غفلت زدایی و احیای ذکر مورد توجه قرار داده ، تصحیح عقاید باطل است. قرآن با یادآوری مظاهر ربوبیت، مالکیت و تدبیر خدای متعال در جهان هستی به بیدار کردن روح ذُکر در مخاطبین اقدام کرد و با توجه به چالش های ایجاد شده و به تناسب موضوع و مخاطب، به آسیب شناسی ذکر پرداخت و عملاً با بناگذاری نهادهای عبادی چون نمازهای یومیه، نماز جمعه و حج و صدور احکام خوردنی ها در زمینه ذبح، قربانی و صید به رفع غفلت از مخاطبین و استمرار و نهادینه کردن ذکر خداوند متعال اقدام کرد. قرآن در گام دوم به غفلت زدایی از موضوع معاد توجه کرد. بعد از تثبیت معادباوری از طریق احتجاج های گوناگون، به بیان آثار تربیتی یاد معاد و آسیب های غفلت از آن پرداخت. در این حرکت تکاملی به منظور تقویت روحیه پیامبر? برای تحمل مشکلات رسالت، یاد رسولان الهی را مطرح کرده و ایشان را به کسب شاخص های بندگان برگزیده الهی دعوت می کند. در نهایت نیز قرآن را به عنوان یکی از بزرگ ترین نهادهای غفلت زدا و استمرار ذکر در همه ابعاد مربوط به توحید، معاد و رسالت معرفی کرد و با یادآور خواندن قرآن ضمن تثبیت حقانیت کلام وحی و رسالت، مخاطبین را به پندپذیری از تذکرات آن دعوت کرد و با بیان انگیزه های ذکرپذیری و ذکرناپذیری از قرآن و آسیب شناسی ذکر، به غفلت زدایی از مخاطبین و نهادینه کردن ذکر در زندگی آنان اقدام کرد. واژگان کلیدی: ذکر، غفلت، احیای ذکر، غفلت زدایی، پندپذیری، پند ناپذیری.