چکیده گیاهان در طول حیات خود اغلب در معرض دوره های کمبود آب اتمسفر و خاک قرار می گیرند. علاوه بر این، تغییرات سریع در آب و هوای جهان و پیش بینی های مختلف برای تغییرات آب و هوا، افزایش خشکی را برای مناطق نیمه خشک جهان پیشنهاد کرده اند. با افزایش جمعیت و نیاز به تولیدات-گیاهی بیشتر، خشکی مهمترین فاکتور محدود کننده برای محصولات زراعی است که به یک مشکل پیش رونده در بسیاری از مناطق جهان تبدیل شده است. بیش از 45% زمین های کشاورزی دنیا در معرض خشکی و شوری دائمی بوده، که 38% جمعیت کره زمین نیز در همان مناطق زندگی می کنند. بهبود شاخص های جوانه زنی و افزایش مقاومت بذور نسبت به تنش های محیطی در هنگام جوانه زنی می تواند تأثیر زیادی بر میزان عملکرد و کیفیت تولید داشته باشد. یکی از فنونی که برای افزایش بنیه بذر و بهبود کلی جوانه زنی، رشد گیاهچه و افزایش مقاومت بذور نسبت به تنش های محیطی به کار می رود، پرایمینگ بذر است. این روش، ساده و ارزان بوده و نیازمند تجهیزات پیچیده و مواد شیمیایی گران نمی باشد. با این حال پرایمینگ از اهمیت بسزائی در بهبود ویژگی های بذور در حال جوانه زنی برخوردار است. در حقیقت این روش قبل از جوانه زنی بذر اعمال می شود به طوری که در طی آن بذر در محیطی با پتانسیل اسمزی مشخص قرار داده می شود تا آب جذب نماید، به نحوی که ریشه چه خارج نگردد. در این تحقیق هیدروپرایمینگ و اسموپرایمینگ بذور شبدر (رقم لاکی) تحت تنش خشکی از طریق تیمار با na2sio3، kh2po4 و اوره در قالب یک طرح کاملاً تصادفی در چهار تکرار صورت گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد تنش خشکی سبب کاهش شاخص?های جوانه?زنی بذر و رشد گیاه می گردد. در رابطه با سطوح زمانی پرایمینگ، سطوح زمانی بالاتر در شرایط تنش خشکی مفید و موثر بوده اما برخی از سطوح زمانی پایین تر نیز سبب بهبود شدند. تیمار na2sio3 سبب بهبود بیشتر شاخص ها در شرایط تنش خشکی شد اما در شرایط بدون تنش، تیمار kh2po4 نقش بارزتری در بهبود شاخص ها داشت. به طور کلی، از میان سطوح تیمارها، تیمار اوره برای پرایمینگ بذر مناسب به نظر نرسید. در شرایط بدون تنش تیمار هیدروپرایم روی شاخص ضریب سرعت جوانه زنی، میانگین سرعت جوانه زنی و شاخص تیمسون اثر مثبت داشت و در شرایط تنش سطوح 9 و 12 ساعته همین تیمار، سرعت جوانه زنی را افزایش دادند. کل سطوح زمانی تیمار kh2po4 در بهبود شاخص?های vig i و vig ii? در شرایط بدون تنش موثر بود. تیمار 6 ساعت kh2po4، باعث بهبود وضعیت chl b در شرایط بدون تنش شد، در حالیکه تنش خشکی تاثیری روی کلروفیل نداشت.