نام پژوهشگر: سارا جلالیان
سارا جلالیان محمد رضا پهلوان نژاد
پژوهش حاضر به منظور بررسی طرح واره های تصویری (حجمی، حرکتی و قدرتی) در داستان سیاوش شاهنامه ی فردوسی بر اساس نظریه ی معنی شناسی شناختی جانسون (1987) انجام شده است. نسخه ی مورد مطالعه مربوط به جلال خالقی مطلق بوده که از جمله معتبرترین نسخه هاست. در بررسی معانی ابیات از یادداشت ها ی شاهنامه که توسط خود ایشان (جلال خالقی مطلق) تنظیم و گردآوری شده، بهره برده شد. هدف از انجام این پژوهش، بررسی و توصیف آماری این سه نوع طرح واره ی تصویری در داستان مذکور و نیز تحلیل کاربرد آن ها توسط فردوسی می باشد. به این منظور تمام داستان سیاوش که شامل 2500 بیت است، مورد بررسی قرار گرفت و ابیاتی که دارای هر کدام از این سه نوع طرح واره بودند استخراج گردید. برسی های آماری نشان دادند که طرح واره ی حجمی به طور معناداری بیشترین میزان بسامد (54%) را در مقایسه با دو نوع دیگر طرح واره ها داشتند .بعد از طرح واره ی حجمی، طرح واره های قدرتی با (25%) و کمترین میزان بسامد مربوط به طرح واره ی حرکتی با (21%) بود. طرح واره های قدرتی که طبق نظریه ی جانسون هفت نوع هستند و در این داستان نگارنده موفق شد سه نوعِ مانع، رفع مانع و توانایی را استخراج کند که (25%) ابیات را شامل می شد. بسامد بالای طرح واره ی حجمی در داستان سیاوش که این داستان جزو بخش حماسی- پهلوانی شاهنامه است، می تواند به این دلیل باشد که فردوسی در داستان های پهلوانی- حماسی خود تمایل بیشتری به کاربرد حجم ها دارد؛ به این معنی که ذهن حجم گرای او در متن حماسی تجلی می یابد. او که شاعری حماسه پرداز است، با بزرگ نمایی و پُر نشان دادن مقولات در این داستان که با ژانر حماسی سنخیت دارد بیش از همه ذهن حجم گرای خود را نمایان می کند.