نام پژوهشگر: محمد حسن دوازده امامی

اثربخشی مدیریت استرس شناختی رفتاری گروهی و کاهش استرس مبتنی بر حضور ذهن در مبتلایان به اختلال کندن پوست
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی - دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی 1394
  محمد حسن دوازده امامی   بهروز دولتشاهی

مقدمه : اختلال کندن پوست یکی از اختلالات طیف وسواس- اجبار در dsm-5 است. خصوصیت اصلی این اختلال را می توان کندن مکرر پوست و تلاش مکرر برای انجام ندادن این رفتار دانست. این اختلال ناراحتی بالینی معنی دار و نقص در حوزه های اجتماعی ، شغلی یا دیگر حوزه های عملکردی مهم را به دنبال دارد. در حوزه سبب شناسی این اختلال استرس و مدل تنظیم هیجان توجه زیادی به خود اختصاص داده اند. در این پژوهش اثربخشی دو مداخله روان شناختی ، یعنی آموزش مدیریت استرس شناختی رفتاری و کاهش استرس مبتنی بر حضور ذهن، بر کاهش شدت علائم جسمی و روانی و بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به اختلال کندن پوست مورد بررسی قرار گرفت. روش : در یک طرح تجربی، تعداد 75 نفر از بیماران مبتلا به اختلال کندن پوست، به روش نمونه گیری داوطلبان? در دسترس انتخاب شدند و به طور تصادفی در دو گروه آزمایشی شناختی- رفتاری (25=n) وکاهش استرس مبتنی بر حضور ذهن (25=n) و یک گروه کنترل (درمان معمول) (25=n) گمارده شدند. هر کدام از گروه های آزمایشی 8 جلس? دو ساعته تحت آموزش قرار گرفتند. شرکت کنندگان هر سه گروه قبل از شروع مداخلات، بلافاصله بعد و سه ماه بعد از اتمام مداخلات مقیاس شدت علائم جسمی در اختلال کندن پوست (sps)، مقیاس استرس، اضطراب و افسردگی (dass) ، مقیاس کیفیت زندگی (whoqol- bref) و پرسش نامه های نشانگان مختصر (bsi) و تنظیم شناختی هیجان (cerq) را تکمیل کردند. از مجموع 75 شرکت کننده 59 نفر تا پایان ارزیابی ها در پژوهش باقی ماندند. نتایج با روش تحلیل واریانس برای اندازه گیری های مکرر مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها : در مورد شدت کندن پوست، علائم روانشناختی و کیفیت زندگی، هیجان تفاوت دو گروه آزمایشی و گروه کنترل در پس آزمون، در جهت مورد نظر معنی دار بود و در پیگیری سه ماهه نیز معنی دار باقی ماند. لیکن، تفاوتی میان دو روش روش شناختی- رفتاری و کاهش استرس مبتنی بر حضور ذهن از لحاظ تأثیر بر شاخص های مورد نظر، مشاهده نشد. نتیجه گیری : آموزش مدیریت استرس به روش شناختی- رفتاری و کاهش استرس مبتنی بر حضور ذهن می تواند باعث کاهش شدت علائم اختلال کندن پوست و بهبود فرایند تنظیم هیجان و برخی شاخص های سلامت روان در این بیماران گردد. ارائه این نوع آموزش ها به عنوان بخشی از درمان اختلال کندن پوست توصیه می شود.