دوره ناصرالدین شاه را به لحاظ ترقی خواهی می توان به دو بخش کلی دوران امیرکبیر و دوران پس از امیرکبیر تقسیم نمود. امیرکبیر حکومت مرکزی مقتدر ایجاد کرد وکشور به صورت یک نظام سیاسی یکپارچه درآورد. او دردوره کوتاه صدارت خود نشان داد که برای همه ابعاد حکومتی برنامه دارد، پس از او، این سیستم علی رغم اینکه به صورت مرکزی ادامه یافت ولی این بار شاه قدرت رابه دست گرفت و سیستم اهدا و پیشکشی باب شد. در بخش دوم حکومت ناصری، میرزا حسین خان سپهسالار را داریم،که در سال 1288ق صدر اعظم شد وی در ابتدا سعی کرد راه امیرکبیر را ادامه دهد ولی به زودی فهمید که مشکل اصلی بر سر راه پیشرفت ایران، شاه و تفکرات او است. برای رفع این مشکل شاه را مستقیما به اروپا برد تا نظرش را تغییر دهد. ولی به زودی در جریان برکناری خود، متوجه شد که اگر شاه هم بخواهد، دیگران نمی خواهند. پس، از سرنوشت امیرکبیر درس گرفت و سعی کرد و محتاطانه تر اهداف خود را پیش ببرد. در نتیجه این وضعیت ایران در مقایسه با جهان بیرون به صورت یک کشورعقب مانده دیده می شد که انقلاب صنعتی روی آن تأثیر مهمی نگذاشته، وسایل ارتباطی ساده و اولیه ای داشت، از راه آهن بی بهره بود، جاده های مناسبی نداشت، حمل ونقل کالا بر پشت چهارپایان صورت می گرفت و زمان زیادی برای این کار تلف می شد، راه های دریایی به رویش بسته بود. درباریان منافع شخصی خود را بر هر چیزی مقدم می داشتند و از انجام کارهای عام المنفعه حکومتی، خبری نبود. با همه اینها وضع امنیت در راه های ایران رضایت بخش بود و جاده های موجود به واسطه اقدامات حکومتی و مردمی تا حدود زیادی امنیت داشت اگر چه از نظر وضعیت فیزیکی این راه ها با دوران با شکوه صفویه قابل قیاس نبود. روس و انگلیس در حال رقابت شدید در ایران بودند و برای پیشروی خود از هر ابزاری استفاده می کردند و با تطمیع و تهدید در ایران کارهای خودراپیش می بردند. سرانجام رقابت این دو قدرت، تفکر سنتی شاه، منفعت طلبی درباریان، ومخالفت داخلی مانع حرکت روبه جلوی ایران، آن طور که شایسته اش بود، شد.