چکیده کلزا (brassica napus l.)، از خانواده ی شب بو و جز دانه های روغنی است. دانه های روغنی بعد از غلات و حبوبات جایگاه سوم را در تأمین غذای بشر بر عهده دارند. گونه ی براسیکا رتبه ی سوم را در بین گونه های روغنی به خود اختصاص داده است. تنش های محیطی از قبیل شوری، خشکی و سرما نقش مهمی بر عملکرد و بقای محصولات دارد. تنش شوری یکی از مهمترین تنش های غیر زیستی است که اثر نامطلوبی بر کیفیت و کمیت محصولات دارد، بنابراین ارزیابی و بررسی سازوکار مولکولی مقاومت و حساسیت به تنش کلرید سدیم در بین ارقام کلزا از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به این منظور آزمایشی به صورت تکراردار در سال 93 در گلخانه ی دانشگاه تبریز تحت شرایط کنترل شده اجرا گردید. در این آزمایش دو رقم safi 7 و option 500 در دو سطح تنش 300 میلی?مولار و فاقد تنش مورد ارزیابی قرار گرفت. اعمال تنش در مرحله ی 3-2 برگی صورت گرفت و پس از ظهور علایم تنش، نمونه برداری و بررسی صفات انجام شد. تیمار گیاهان با کلرید سدیم به مدت 10 روز باعث ایجاد تغییرات معنی?داری در سطح احتمال یک درصد، در صفات وزن تر اندام هوایی، میزان ماده ی خشک، ارتفاع گیاه و میزان پرولین شد. تنش کلرید?سدیم باعث افزایش میزان پرولین در ارقام شد ولی افزایش در رقم option 500 چشمگیرتر بود. صفات وزن تر اندام هوایی، میزان ماده?ی خشک و ارتفاع گیاه با اعمال تنش نسبت به حالت فاقد تنش، در هر دو رقم کاهش یافتند. بررسی الگوی پروتئوم برگ با روش الکتروفورز دو بعدی و رنگ?آمیزی با آبی کوماسی، منجربه شناسایی 5 لکه ی پروتئینی با تغییرات بیان معنی دار در رقم safi 7 گردید، که یک لکه با افزایش بیان و 4 لکه با کاهش بیان همراه بود و در رقم option 500، 7 لکه با تغییرات بیان شناسایی شد که یک لکه افزایش و 6 لکه کاهش بیان نشان دادند. پروتئین های شناسایی شده براساس عملکرد بیولوژیکی به سه گروه شامل پروتئین?های دخیل در متابولیسم انرژی، مهارکننده های ros و سم زدایی و پروتئین های دخیل در فتوسنتز تقسیم شدند. از پروتئین?های تولید انرژی، cytosolic malate dehydrogenase که در چرخه tca تبدیل مالات به اگزالواستات را کاتالیز می?کند، در رقم safi 7 تحت تنش کلرید سدیم افزایش بیان داشت و انرژی مورد نیاز گیاه را فراهم می?کند. همچنین کاهش فعالیت chloroplastic fructose-bisphosphate aldolase در رقم safi 7 تحت تنش کلرید سدیم، باعث تجمع atp و nadph و حفاظت از تخریب اکسیداتیو می?شود. psbo-2/psbo2 (photosystemii subunit o-2) oxygen evolving از پروتئین?های فتوسنتزی است که در شکستن مولکول آب، آزادسازی اکسیژن و فعالیت فتوسیستمii نقش دارد و افزایش بیان این پروتئین در رقم safi 7 می?تواند شرایط لازم برای فعالیت فتوسیستمii را فراهم کند. کاهش پروتئین? فتوسنتزی rubisco, larg/small subunit در رقم option 500، باعث بسته شدن روزنه?ها و کاهش دسترسی به co2 و کاهش میزان آسمیلاسیون می?شود. همچنین کاهش فعالیت phosphoribulokinase (prk)، در رقم option 500 باعث کاهش میزان دسترسی به co2 و کاهش آسمیلاسیون می?شود.