نام پژوهشگر: فرهاد قوردویی میلان

هنر و معماری شهر خوی در دوره ی اسلامی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه زنجان - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1393
  فرهاد قوردویی میلان   سیده لیلا تقوی

خوی شهریست بس کهن در موقعیتی استراتژیک از سرزمین ایران و با اهمیت بسیار در سیر تاریخ تحولات آن، در اهمیت آن همین بس، که در تاریخ باستان تمدن های قدرتمند کهن چون اورارتو، کردوئن، ارمن، آشور و سکایی آن را در برگرفته و به جهت تصاحب آن جنگ ها کرده اند چرا که خوی در موقعیتی سوق الجیشی، و هم بر تقاطع جاده پرنفع ابریشم قرار گرفته و بسیار حاصلخیز بوده، امروزه نیز هر یک از آن تمدن ها در این شهر ردپایی به یادگار گذارده اند؛ اما اهمیت خوی در دوره بعد از اسلام نمایان تر بوده چرا که آن، محلِ کشمکش های داخلی و جنگ های قدرت های خارجی با ایران بوده که به عنوان نمونه ای از خروار می توان به جنگ صدقه با خلیفه عباسی، سلاجقه با روم، جنگ جلال الدین خوارزمشاهی با اتابکان و هم ایوبیان، جنگ مغولان و خوارزمشاهیان، و از همه مهم تر جنگ چالدران و از آن، به مقر جنگ های بعدی با عثمانی و روس و ارامنه در این دیار یاد کرد. همه این تحولات در دستاوردهای این شهر، بویژه هنر و معماری تاثیری ژرف و مهمی داشته است چرا که علاوه بر تاثیر پذیری، ضربات سهمگینی نیز متحمل گشته است. از طرفی همین التقاط با توجه به سیر تحولات تاریخی (بخصوص پس از اسلام) سبب شده آثاری از هنر در شهر خوی آفریده شود که نمونه ی آن در هیچ یک از شهرهای ایران دیده نمی شود؛ برای نمونه دروازه سنگی یا کلیسای سوپ سرکیس، برج شمس یا مسجد مطلب خان. غنی بودن هنر در شهر مزبور نتیجه ای روشن از آن روزگاران تواند بود.