آلودگی هوا یکی از مهم ترین مشکلات هفتاد سال اخیر در ایران به شمار می رود که به دنبال رونق صنعت پدید آمده و هر روزه بر وسعت آن افزوده می شود.لذا چنانچه چاره ای اساسی برایش اندیشیده نشود سرانجام جامعه را از پای در خواهد آورد؛چرا که سبب ورود آسیب به مال و جان انسان و بروز بیماری هایی همچون آسم،سرطان،بیماری های کلیوی و...خواهد شد.پدید آمدن این شرایط بحرانی برخی از اندیشمندان را وادار ساخته تا با استفاده از ابزارهای فقهی- حقوقی به فکر چاره باشند.به این امید که به پیشگیری از آلودگی هوا پرداخته و یا در صورت بروز با عاملان آن مقابله کرده و حق سایرین را محفوظ دارند.هرچند که به نظر می رسد راه حل اصلی در این زمینه تغییر نگرش آدمی نسبت به محیط پیرامونش باشد.بدین معنا که انسان باید بداند که طبیعت تنها ابزاری برای رفع نیازهای او نیست بلکه به خودی خود دارای ارزش می باشد.در همین راستا در جای جای کتاب و سنت و تحت عناوینی همچون حفظ توازن،حرمت فساد و...همواره بر حفظ طبیعت تأکید شده،که اگر آدمی نیز قوای عقلش را به کار گیرد به درستی این آموزه ها پی خواهد برد.مضاف بر این که خداوند متعال انسان را به عنوان خلیفه ی خود در زمین برگزیده لذا از آن جا که حفیظ بودن در دایره ی صفات خداوند قرار دارد،انسان هم باید امانت داری کرده،اراده ی خداوند را در زمین پیاده کند و حافظ طبیعتش باشد.اجماع نیز هرچند منبع مستقلی محسوب نمی شود اما موید مبانی اعتقادی به دست آمده از کتاب و سنت می باشد.علاوه بر این قواعد فقهی مانند:قاعده ی لاضرر،تسبیب و... به عنوان ابزاری کلی در حل بحران آلودگی هوا کار آمد بوده و توجه به آن ها خالی از لطف نمی باشد.به لحاظ حقوقی هم باید گفت که حمایت از زیان دیدگان در برابر آلودگی هوا و جبران خسارات،هدف اصلی رژیم مسئولیت کیفری و مدنی در این زمینه است.به گونه ای که پس از احراز شرایط لازم به جهت اثبات مسئولیت کیفری یا مدنی،شخص مسئول ملزم به جبران خسارات وارده،حسب مورد به شکل کیفری(همچون:حبس و جزای نقدی،تعطیلی واحد آلاینده و ممنوعیت تردد)یا مدنی(مانند:دستور موقت،اعاده وضع به حال سابق،جبران نقدی خسارت و از بین بردن منبع ضرر) خواهد شد. کلید واژگان: آلودگی هوا،مبانی فقهی،مسئولیت کیفری،مسئولیت مدنی