جوامع از دیرباز با معضل مواد مخدر درگیر بوده اند و روز به روز انواع این نوع مواد به ویژه زمانی که از سنتی به صنعتی تبدیل شده و مواد جدیدی به نام مواد روان گردان با اثرات مختلف بر اراده و قدرت تصمیم گیری و تفکر فرد بوجود آمده است.گاه مصرف مواد روان گردان و گاه نیاز به دستیابی و مصرف موادروان گردان خود را در وضعیتی قرار می دهدکه قدرت و فکر و توان تمییز خود را از دست داده و غالباً تصمیمات غیر معقول او منجر به بروز رفتارهای مجرمانه (قتل، تجاوز، تصادف و...) می شود.از آنجاییکه شرط عمده احراز مسئولیت کیفری و به تبع آن اعمال مجازات علیه فرد، سلامت اراده و فقدان عوامل مختل کننده و سالب اراده می باشد؛ حالات ایجاد شده در اثر مواد روان گردان و تأثیر آن بر اراده یکی از مهمترین عوامل رافع مسئولیت کیفری محسوب می شود.نگرش متفاوت قانونگذار پیش و پس از انقلاب اسلامی ایران موجب وضع احکام متعارض در این موضوع گردیده که این امر به نوبه خود منجر به بروز اختلاف نظرهایی در نظام حقوقی ایران به ویژه بعد از انقلاب اسلامی در خصوص این موضوع شده است.در حال حاضر حقوق موضوعه ما در این خصوص (مصرف مواد روان گردان) با ابهامات و نارسایی هایی روبرو می باشد که صرف نظر از اصلاح این کاستی ها از سوی قانونگذار باید از طریق رویه قضایی و تفسیر منطقی احکام موجود خلاء قانونی موجود را مرتفع نمود.دراین نوشتار، نگارنده ضمن بررسی انواع مواد روان گردان و اثرات مختلف آنها بر اراده و قدرت تصمیم گیری فرد و همچنین بررسی موضوع حقوق کیفری ایران و دیدگاه فقهاء اسلام و آیین دادرسی جرایم مربوط به مواد روان گردان، بیان مفهوم جایگاه مسئولیت کیفری ناشی از مصرف سعی در تبیین آثار استعمال مواد روان گردان بر اراده فرد و میزان این تأثیر بر مسئولیت کیفری فرد دارد.