به منظور بررسی تاثیر محدودیت غذایی و سطوح مختلف انرژی و پروتئین جیره بر عملکرد و بیان ژنghrelin در جوجه های گوشتی دو آزمایش انجام شد. در آزمایش اول تاثیر محدودیت غذایی و سطوح مختلف انرژی و پروتئین جیره بر عملکرد، غلظت هورمون رشد و بیان ژن ghrelin در جوجه های گوشتی مورد بررسی قرار گرفت. تعداد 576 قطعه جوجه خروس گوشتی سویه راس در یک آزمایش فاکتوریل 3×2×2 و در قالب طرح کاملا تصادفی با 4 تکرار قرار گرفتند. برنامه غذایی شامل مصرف خوراک به صورت آزاد و محدودیت غذایی روز در میان ، سطوح انرژی (3100 و 2800 کیلوکالری بر کیلوگرم) و سطوح پروتئین (22/3، 19/3 و 16/3 درصد) بود. تیمار محدودیت غذایی در طول روزهای 32-22 روزگی اعمال شد. جیره غذایی بر پایه ذرت-کنجاله سویا بود که از روغن سویا انسانی به عنوان منبع انرژی استفاده شد. وزن بدن و مصرف خوراک به صورت هفتگی اندازه گیری شد. در 21 ، 32 و 49 روزگی یک جوجه از هر تکرار انتخاب و پس از خونگیری کشتار شدند. نمونه های خون برای غلظت هورمون رشد آنالیز شد و نمونه های پیش معده برای بررسی بیان ژن ghrelin جمع آوری شد. محدودیت غذایی، مصرف خوراک و وزن بدن (p<0/001) را در کل دوره کاهش داد. همچنین محدودیت غذایی باعث بهبود ضریب تبدیل خوراک (p<0/01) در کل دوره و کاهش افزایش وزن (p<0/001) در 32-22 روزگی شد. کاهش انرژی جیره، مصرف خوراک، وزن بدن (p<0/001)، ضریب تبدیل خوراک و افزایش وزن را افزایش داد. افزایش سطوح پروتئین جیره با افزایش مصرف خوراک(p<0/001)، وزن بدن (p<0/001) و افزایش وزن همراه بود و همچنین ضریب تبدیل خوراک (p<0/001) را در جوجه های گوشتی بهبود داد. محدودیت غذایی باعث کاهش وزن لاشه (p<0/001) و افزایش درصد ماهیچه ران (p<0/01) در 32 روزگی شد.کاهش انرژی باعث افزایش درصد لاشه (p<0/05) و درصد سینه شد. کاهش پروتئین باعث کاهش درصد لاشه(p<0/01)، درصد سینه(p<0/001)، درصد ران (p<0/05) و افزایش درصد چربی حفره بطنی (p<0/001) در 49 روزگی شد. . کاهش انرژی جیره باعث افزایش غلظت هورمون رشد پلاسما در 21 روزگی (p<0/05) شد. روند تاثیر پروتئین جیره بر غلظت هورمون رشد پلاسما در مراحل مختلف رشدی متفاوت بود. میزان نسبی بیان mrna ghrelin در سلولهای پیش معده جوجه ها با استفاده از سیستم real time pcr و روش نسبت delta ct نمونه به delta ct کنترل تعیین شد. افزایش معنی داری در بیان ژن ghrelin پیش معده (0/1>p) بعد از اعمال محدودیت غذایی در 32 روزگی مشاهده شد. کاهش انرژی جیره باعث کاهش بیان ژن ghrelin در 21 روزگی (p<0/05) شد ولی در 32 و 49 روزگی این روند معکوس بود (0/1>p). کاهش سطح پروتئین جیره باعث کاهش بیان ژن ghrelin شد که این کاهش در 21 روزگی (0/1>p) معنی دار بود ولی در 32 و 49 روزگی معنی دار نشد. در آزمایش دوم تاثیر سطوح متفاوت انرژی و پروتئین جیره بر عملکرد و بیان ژن ghrelin در جوجه های گوشتی بررسی شد. 240 قطعه جوجه خروس گوشتی سویه راس در قالب طرح کاملا تصادفی با 5 تیمار، 4 تکرار و 12 قطعه جوجه در هر پن قرار گرفتند. برنامه غذایی شامل انرژی در سطح ثابت (3100 کیلوکاری بر کیلوگرم) با سطوح مختلف پروتئین جیره در دوره های مختلف رشد داده شد. همچنین پروتئین در سطح ثابت با نسبتهای مختلف انرژی (3100 ، 2900 و 2700 کیلوکالری بر کیلوگرم ) در دوره های مختلف رشد داده شد. جیره غذایی بر پایه ذرت-کنجاله سویا بود که از روغن گیاهی به عنوان منبع انرژی استفاده شد. وزن بدن و مصرف خوراک به صورت هفتگی رکورد شد. در 21 ، 42 و 56 روزگی یک جوجه از هر تکرار انتخاب شد و نمونه های خون جمع آوری شد و سپس کشتار شد. نمونه های خون برای غلظت هورمون رشد آنالیز شد و نمونه های پیش معده برای بررسی بیان ژن ghrelin جمع آوری شد. افزایش میزان انرژی جیره باعث کاهش مصرف خوراک ، وزن بدن و افزایش وزن شد که این کاهش در مراحل اولیه زندگی (21-0 روزگی) معنی دار شد(0/001>p). همچنین افزایش انرژی باعث بهبود ضریب تبدیل خوراک شد. افزایش سطوح پروتئین در جیره با افزایش مصرف خوراک، وزن بدن و افزایش وزن همراه بود و همچنین ضریب تبدیل خوراک را در جوجه های گوشتی بهبود داد. افزایش انرژی باعث افزایش درصد چربی حفره بطنی شد. کاهش درصد پروتئین باعث کاهش درصد لاشه و سینه و افزایش درصد چربی حفره بطنی شد. کاهش انرژی جیره باعث افزایش غلظت هورمون رشد شد ولی از لحاظ آماری معنی دار نبود. غلظت هورمون رشد تحت تاثیر سطوح مختلف پروتئین جیره قرار نگرفت. همچنین بیان ژن ghrelin در این آزمایش تحت تاثیر سطوح مختلف انرژی و پروتئین جیره قرار نگرفت.