نام پژوهشگر: فلیکس آندروس
حسین سامان منش امیر سعدالدین
به دلیل فقدان یا کمبود دادههای جریان سیلاب در برخی از زیرحوضهها، موضوع امکان استفاده از تحلیل منطقهای بمنظور برآورد خصوصیات سیلاب در حوضههای فاقد آمار مورد توجه محققین میباشد. هیدرولوژیستها از روش منطقهبندی برای قرار دادن زیرحوضههای یک منطقه درون گروههای همگن استفاده میکنند. در این تحقیق به منظور ارزیابی و مقایسه کارایی الگوریتمهای خوشهبندی سلسلهمراتبی و تجزیهای در گروهبندی آبخیزهای رودخانه مند و دریاچه بختگان – مهارلو در استان فارس، 15 حوضه که دارای دوره آماری 23 ساله (1385-1363) بود انتخاب شدند. در هر یک از حوضهها 13 پارامتر از خصوصیات مورفولوژیکی، اقلیمی، کاربری اراضی، زمینشناسی و هیدرولوژیکی انتخاب شده و مقادیر آنها استاندارد گردیدند. سپس به دلیل کثرت متغیرها، متغیرهای مستقل با استفاده از روش تجزیه و تحلیل عاملی مشخص شدند. براین اساس 10 متغیر با نمره عاملی بیش از 0/7 از پنج عامل بدست آمده انتخاب شدند. سپس به منظور تعیین گروههای همگن از الگوریتمهای خوشهبندی سلسلهمراتبی، تجزیهای (هر دو حالت سخت و فازی) و برای تعیین تعداد مطلوب خوشهها (گروهها) از دو شاخص اعتبارسنجی، شاخص میانگین عرض سیلهوت و دان، استفاده شد. برای بررسی صحت گروههای حاصل از الگوریتمهای خوشهبندی، از روش تحلیل ممیزی استفاده گردید. براین اساس در هر یک از الگوریتمهای خوشهبندی دو گروه همگن برای حوضههای آبخیز مورد مطالعه بدست آمد. با استفاده از روش رگرسیون چندمتغیره روابطی بین دبی حداکثر لحظهای و ویژگیهای حوضهها در هر یک از گروهها ارائه گردید و دبی حداکثر لحظهای با دوره بازگشتهای مختلف براساس مدلهای رگرسیونی برای هر یک از حوضهها برآورد شد. در نهایت مقادیر دبی برآوردی مدلهای گروههای همگن سه الگوریتم خوشهبندی و مقادیر دبی مشاهدهای، با استفاده از شاخص میانگین قدرمطلق خطای نسبی و میانگین قدرمطلق خطا مقایسه شدند. نتایج نشان داد که مقادیر دو شاخص فوق در الگوریتمهای خوشهبندی تجزیهای- pam و سلسلهمراتبی مساوی و در الگوریتم خوشهبندی فازی- فنی بیشتر است. بنابراین دقت مدلهای گروههای همگن الگوریتم خوشهبندی سلسلهمراتبی و تجزیهای- pam در برآورد دبی حداکثر لحظهای بیشتر میباشد