نام پژوهشگر: سعید رجبیفر
لیلا مختاری اورنج مهدی صادقی
گالیم-68 یکی از رادیوایزوتوپ های مهم گسیلنده پوزیترون است که در تصویر برداری pet برای تشخیص تومور و بافت سرطان در پزشکی هسته ای مورد استفاده قرار می گیرد. در این پروژه تابع برانگیختگی گالیم-68 توسط دو کد محاسباتی alice-91 وtalys-1.0 برای واکنش های هسته ای 68zn(p,n)68ga، 68zn(d,2n)68ga، 70zn(p,3n)68ga و 65cu(α,n)68ga بررسی شده است. پارامترهای تولید گالیم-68(ضخامت هدف مورد نیاز و بازده تولید گالیم-68) برای واکنش های هسته ای ذکر شده، تعیین گردید. بهترین واکنش با توجه به شرایط موجود و پارامترهای تولید محاسبه شده، انتخاب گردید. جهت آماده سازی هدف، آبکاری روی در حمام سیانیدی انتخاب و با آزمایش های متعدد بهترین شرایط آبکاری (دما، ph، شدت جریان و میزان ترکیبات حمام) تعیین شد. برای 2/7 گرم در لیتر اکسید روی، 7/1 گرم در لیتر سیانید پتاسیم و 11/1 گرم در لیتر هیدروکسید پتاسیم در دمای 40 درجه سانتیگراد، ph 14-13 و چگالی جریان 8/55 میلی آمپر در سانتی مترمربع نیاز است. بازده جریان این حمام 89% می باشد. روش های مختلف جداسازی گالیم از روی و مس مطالعه و در بین آنها روش رسوب دهی انتخاب و انجام شد و بهترین شرایط تعیین گردید. در پایان گالیم-68 تحت واکنش مستقیم 68zn(p,n)68ga طی یک مرحله تولید گردید. هدف روی-68 با شدت جریان باریکه پروتونی 150 میکروآمپر به مدت 15 دقیقه بمباران شده و پس از انحلال، گالیم-68 تولید شده از ناخالصیهای غیر ایزوتوپی به وسیله ستون کروماتوگرافی جدا گردید.
مرتضی عارف مهدی صادقی
قدرت تصویربرداری pet از یک سو و وجود انواع متنوع ترکیبات نشاندار شده توسط tc-99m از سوی دیگر، لزوم تلاش برای تولید رادیوایزوتوپ تکنسیوم که برای استفاده در pet مناسب باشد را بخوبی نشان می دهد. رادیونوکلید tc-94m با فراوانی پوزیترون نسبتاً بالا (72%) و انرژی پوزیترون متوسط (mev 2.47)و نیمه عمر مناسب (52 دقیقه)؛ برای استفاده در سیستم تصویربرداری pet بسیار مورد توجه است. برای بدست آوردن بهترین واکنش تولید tc-94m و تعیین شرایط بهینه آن، سطح مقطع واکنش های مختلف، با استفاده از کد talys مورد بررسی قرار گرفت و بهره تولید هر یک از این واکنش ها نیز محاسبه شد. واکنش mo-94(p,n)tc-94m با بهره تولید 3465.3mbq/μah در بازه انرژی ep=15mev→5mev و میزان آلودگی ایزوتوپی tc-94g برابر 8.1%، tc-93m معادل با 0.6% و tc-93g مساوی با 2.1%، به عنوان مناسبترین فرایند برای تولید انتخاب شد. برمبنای توان ایستانندگی محاسبه شده توسط کد srim، ضخامت لایه هدف تحت تابش °6 برای mo برابر μm 41.71و برای moo3 برابر μm 97.17 است. طراحی هدف با استفاده از روش رسوب نشانی و از طریق رسوب دهی اکسیدمولیبدن و پودر فلزی مولیبدن برروی زیرلایه مسی انجام پذیرفت. تمامی لایه های تهیه شده از نظر کیفیت چسبندگی، یکنواختی، تست شکحرارتی و در پاره های از موارد ریخت شناسی لایه ها مورد بررسی قرار گرفتند. هدفِ حاوی پودر فلز مولیبدن، به مدت 48 دقیقه مورد تابش پروتون با انرژی mev 15 و جریان μa 20 قرار گرفت. میزان اکتیویته و بهره تولید رادیوایزوتوپ های موجود در نمونه تابش دهی شده با استفاده از طیف سنج گامای hpge اندازه گیری شد.